Haydar Aliyev 10 Mayıs 1923 senesinde Nahçıvan’da doğdu. 1939’da Nahçıvan Pedagoji Teknik Lisesi'ni bitirdikten sonra Azerbaycan Sanayi Enstitüsü, Mimarlık Fakültesi'nden mezun oldu. 1944 senesinden itibaren güvenlik-istihbarat kurumlarında çalışmaya başlayan Aliyev 1957 senesinde Azerbaycan Devlet Üniversitesi Tarih bölümünü tamamladı. 1964 senesinde Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu nezdinde Devlet Güvenlik Komitesi Başkanının yardımcısı görevine getirildi. 1967 senesine gelindiğinde Aliyev artık bu kurumun başındaki isimdi. O dönemde general rütbesine yükselen Aliyev Leningrad’da özel yüksek eğitim gördü. 

Haydar Aliyev Azerbaycan’da yönetimin başına ilk kez 1969 senesinde geçti. Azerbaycan SSC Komünist Partisi Merkezi Komitesinin kararıyla birinci sekreter seçildi.

13 yıl Azerbaycan’ı yönettikten sonra 1982’de Sovyet İttifakı Komünist Partisi Merkezi Komitesi Siyasi Büro üyeliğine seçilen Aliyev SSCB Bakanlar Konseyi Başkanının Birinci Yardımcısı oldu. 
Aliyev 1987 senesinde SSCB’de tuttuğu görevlerden istifa etti, 1990 yılının yazında ise Moskova’dan Azerbaycan’a döndü. 1991 senesinde Sovyet İttifakı Komünist Partisi sıralarından da ayrılan Aliyev Azerbaycan’da önce Bakü’de, ardından Nahçıvan’da yaşadı. 1991-1993 yılları arasında Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisi Başkanı, Azerbaycan Yüksek Konseyi Başkan Yardımcısı görevlerini yerine getirdi. 
1992 yılında Haydar Aliyev Nahçıvan’da kurulan Yeni Azerbaycan Partisinin başına geçti. 1993 yılında Nahçıvan’dan Bakü’ye gelen Aliyev, Azerbaycan parlamentosunun başkanı seçildi ve 24 Haziran 1993’ten itibaren Cumhurbaşkanı vekili olarak görev yapmaya başladı. 3 Ekim 1993’de Haydar Aliyev Azerbaycan Cumhurbaşkanı seçildi. 1998 seçimlerinde Aliyev yeniden adaylığını koydu ve ikinci kez Cumhurbaşkanı görevine geldi.

2003 yılında Aliyev üçüncü kez Cumhurbaşkanlığına aday oldu. Ancak daha resmi seçim süreci başlamadan Aliyev’in sağlığıyla ilgili sorunlar ortaya çıktı. Ülke ve dünya kamuoyu, Aliyev’in rahatsızlığını 21 Nisan 2003’de öğrendi. Haydar Aliyev, Bakü’de Cemşit Nahçıvanski Askeri Okulunun 30.yıldönümü dolayısıyla düzenlenen toplantıda yaptığı konuşma sırasında kalbini tutarak düştü. 10 dakikalık aranın ardından Aliyev yeniden sahneye döndü, ancak konuşmasını sürdüremedi..

Sahnede ikinci kez düşen Aliyev’in sağlığı ile yapılan resmi açıklamada Cumhurbaşkanının tansiyonunun keskin düşmesi sonucu rahatsızlık geçirdiği, ancak durumunun iyileştiği bildirildi. 

Bu haberin ardından Haydar Aliyev bir süre kamuoyunda görülmedi. 6 Temmuz 2003’de Aliyev tedavi için Türkiye’ye – Gülhane Askeri Tıp Akademisi’ne getirildi.

Sağlık durumuyla ilgili çok fazla ve çok çelişkili açıklamalar yayılan Haydar Aliyev’in 31 Temmuz  2003 tarihinde Ankara’dan Bakü’ye götürülürken hayatını kaybettiği iddia edildi. Ancak bu iddialar resmi makamlar tarafından yalanlandı. Azerbaycan resmi makamları Aliyev’in durumunun iyi olduğunu ve yakın zamanda Bakü’ye döneceğini bildirdi. 

Bu zamanlarda artık Azerbaycan’da cumhurbaşkanlığı seçim kampanyasının da resmi startı verilmişti ve hem Haydar Aliyev’in, hem de oğlu İlham Aliyev’in adaylık başvurusunda bulunduğu açıklanmıştı. 

4 Ağustos 2003’de Haydar Aliyev’in imzasıyla İlham Aliyev’in Başbakan atanmasına ilişkin kararname yayınlandı ve muhalefetin itirazlarına rağmen parlamentoda onaylandı.  6 Ağustos 2003’de ise Haydar Aliyev’in Rusya Olağanüstü Haller Bakanlığına ait özel uçakla Ankara’dan Washington’a – Azerbaycan Cumhurbaşkanının daha önce de tedavi gördüğü Clevleand Kliniğine götürüldüğü açıklandı. 

Resmi makamlardan Cumhurbaşkanının sağlık durumunun iyi olduğuna ilişkin haberler gelmeye devam ederken 15 Ekim 2003’de yapılan seçimlere iki hafta kala Haydar Aliyev’in oğlu İlham Aliyev’in lehine adaylıktan çekildiği bildirildi. 

İlham Aliyev 15 Ekim 2003 seçimleri sonucunda babasının yerine geçti. 12 Aralık 2003 tarihinde ise Haydar Aliyev’in tedavi gördüğü Clevleand Kliniğinde vefat ettiği açıklandı. 

Haydar Aliyev, Azerbaycan’ın önemli isimlerinin mezarlarının bulunduğu Fahri Hiyaban’da defnedildi…