Asya ile Avrupa kıtaları arasında denizin altından kesintisiz demiryolu ulaşımı sağlayacak dünyanın en büyük ve önemli projelerinden Marmaray, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıldı.

Cumhuriyetin kuruluşunun 90'ıncı yılında hizmete giren Marmaray, 153 yıllık geçmişi ile "Asrın Projesi" olarak adlandırılıyor. Marmaray, teknolojik alt yapısı, ekonomik büyüklüğü, demiryolu ulaşımına kazandıracağı ivme ve daha birçok yenilik bakımından dünyada ilkleri içinde barındırıyor.
 

SULTAN ABDÜLMECİD HAYAL ETTİ

İstanbul Boğazı'nın altından geçecek bir demiryolu tüneli ile ilgili ilk düşünce 1860 yılında Sultan Abdülmecid tarafından dile getirildi. İstanbul Boğazı altından geçiş ilk olarak deniz dibi üzerine inşa edilen sütunların üzerine yerleştirilen tünel olarak planlandı. Bu fikir, izleyen dönem içerisinde daha ileri düzeyde değerlendirildi ve 1902 yılında bir tasarım geliştirildi. Bu tasarımda İstanbul Boğazı'nın altından geçen bir demiryolu tüneli öngörülüyordu ancak tasarımda, deniz dibi üzerine yerleştirilen bir tünelden bahsedildi. O zamandan bu yana, çok farklı fikir ve düşünceler denendi ve yeni teknolojiler tasarıma dönüştü. İstanbul Boğazı'nın altından geçen bir demiryolu toplu ulaşım bağlantısı isteği, 1980'li yılların başlarında giderek arttı ve 1987'de ilk geniş kapsamlı fizibilite etüdü gerçekleştirildi.

Çalışmalar sonucunda bugünkü projede belirlenen güzergah, en iyi güzergah olarak belirlendi. 1987 yılında ana hatlarıyla belirlenen proje, ilerleyen yıllarda tartışıldı ve 1995'te, daha detaylı etüt ve çalışmaların gerçekleştirilmesine ve 1987'deki yolcu talebi tahminleri dahil olmak üzere fizibilite etütlerin güncellenmesine karar verildi.
 

İLK KAZMA 2004'TE VURULDU

Bu çalışmalar 1998 yılında tamamlandı. Elde edilen sonuçlar daha önceden elde edilen sonuçların doğruluğunu gösterdi. Projenin İstanbulluların her geçen gün artan trafik sorunun da çözümünde önemli ölçüde katkı sağlayacağı belirlendi. 1999 yılında Türkiye ve Japon Uluslararası İşbirliği Bankası (JBIC) arasında bir finansman anlaşması imzalandı. Kredi anlaşması, projenin İstanbul Boğazı'nın geçişi bölümü için öngörülen finansmanın temelini oluşturdu ve Mart 2002'de proje için ihale dokümanları hazırlandı. Aynı yıl boğaz tüp geçişi ve yaklaşım tünelleri ile 4 istasyon inşaatını kapsayan sözleşme BC1 Demiryolu Boğaz Tüp Geçişi İnşaatı, Tüneller ve İstasyonlar işi ihale edildi, ihaleyi alan ortak girişim ile Mayıs 2004'te sözleşme imzalanarak Ağustos 2004'te Türkiye'nin 150 yıllık rüyasının gerçekleşmesi için ilk kazma Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın katıldığı törenle vuruldu.

Delme ve batırma tünelleri olmak üzere 13,6 kilometresi yer altında ve deniz altında olacak toplam 76,6 kilometrelik Marmaray Projesi'nin en önemli aşamalarından biri olan Ayrılıkçeşme-Üsküdar-Kazlıçeşme-Yenikapı arasında delme tünellerin kazılmasına 21 Aralık 2006 tarihinde başlandı.
 

İLK TÜP TÜNEL 2007'DE BATIRILDI

Marmaray'ın İstanbul Boğazı altından geçişini sağlayacak 11 tünelin ilki, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım ve dönemin DLH Genel Müdürü Ahmet Arslan'ın katıldığı törenle 24 Mart 2007'de denize batırıldı. Dünyanın deniz altında en derine yerleştirilen tünellerin sonuncusu ise yine Bakan Yıldırım'ın katıldığı törenle 23 Eylül 2008'de İstanbul Boğazı'nın 60 metre altındaki yerini aldı.
 

İLK RAY KAYNAĞINI BAŞBAKAN ERDOĞAN YAPTI

Türkiye'nin 150 yıllık rüyasında, yeni bir dönüm noktası da 15 Ocak 2012'de Ayrılıkçeşme tünel girişinde gerçekleşti. Başbakan Erdoğan, geçen yıl 15 Ocak'ta Ayrılıkçeşme'de Marmaray'ın ilk ray kaynağını yaptı. Sadece Anadolu ve Avrupa yakalarını değil, bir anlamda, Pekin ile Londra arasını kesintisiz demiryolu hattı ile birleştirecek Marmaray Projesi'nde ilk test sürüşü 4 Ağustos 2013 tarihinde yapıldı. İlk test sürüşünde makinist koltuğunda Başbakan Erdoğan oturdu. Erdoğan, kendi kullandığı trenle İstanbul Boğazı'nın altından Asya yakasından Avrupa yakasına geçti.

 

GEBZE VE HALKALI ARASI 105 DAKİKA SÜRECEK

Türkiye, 150 yıldır beklediği hayalinde, binlerce işçi, 1343 teknik uzman ve mühendis çalıştı. Üçü yer altında olmak üzere 5 istasyondan oluşan Marmaray'ın ilk istasyonu Ayrılıkçeşme, Kadıköy-Kartal-Kaynarca metro hattıyla entegre olacak.

Marmaray Projesi, Avrupa ve Asya yakasını İstanbul Boğazı'nın altından birleştiren Gebze ve Halkalı arasında konumlandırılan üç bölümden oluşuyor. 185 dakika süren Gebze ve Halkalı arası yolculuk süresi, Marmaray Projesi kapsamında iyileştirilmiş banliyö demiryolu sistemi hizmete açıldığında söz konusu yolculuk 105 dakika sürecek. Bostancı ve Bakırköy arası 37, Söğütlüçeşme ve Yenikapı arası 12 dakika olacak. Trenler, İstanbul Boğazı'nın Asya bölümündeki Üsküdar İstasyonu ile Avrupa yakasındaki Sirkeci arasını ise 4 dakikada katedecek.

Boğaz geçiş kesiminde çift hat olarak Kazlıçeşme'den sonra Yedikule'de yer altına giren Marmaray, Yenikapı ve Sirkeci boyunca ilerleyerek İstanbul Boğazı'nın altından geçip İstanbul'un Anadolu yakasında (Asya) Üsküdar'daki yer altı istasyonuna ulaşıyor. Ayrılıkçeşme'de tekrar yer yüzüne çıkarak Söğütlüçeşme'ye ulaşıyor. Yaklaşık 13,5 kilometre olan bu kesim, bugün hizmete girdi. Gebze-Halkalı banliyö hattının da hizmete girmesiyle Marmaray ile Gebze-Halkalı arasında 2-10 dakikada bir sefer yapılacak. Tek yönde saatte 75 bin, günlük ortalama ise 1 milyon 200 bin yolcu taşınabilecek.
 

DÜNYANIN EN DERİN BATIRMA TÜNELİ

Banliyö hatlarının tamamlanmasıyla birlikte toplam maliyeti 8 milyar liraya ulaşacak olan Marmaray, 60 metre derinliği ile "dünyanın en derin batırma tüneli" özelliğine sahip. Sirkeci İstasyonu'nun güney girişinde yer alan yürüyen merdivenler, 61 metre uzunluğu ile Türkiye'nin en uzun yürüyen merdiveni olma özelliği taşıyor.

Yüzeysel metro kesimi uzunluğu 63 kilometre olan projede, yüzeyde 37 istasyon bulunuyor. Demiryolu boğaz tüp kesimi toplam uzunluğu 13,6 kilometre olan Marmaray'da, delme tünel uzunluğu 9,8 kilometre, batırma tüp tünel uzunluğu 1,4 kilometre, aç-kapa tünel uzunluğu 2,4 kilometre, yer altındaki istasyon sayısı 3, istasyon boyu 225 metre.

Marmaray güzergahı ve durakları ise Halkalı, Mustafakemal, Küçükçekmece, Florya, Yeşilköy, Yeşilyurt, Ataköy, Bakırköy, Yenimahalle, Zeytinburnu, Kazlıçeşme, Yenikapı, Sirkeci, İstanbul Boğazı, Üsküdar, İbrahimağa, Söğütlüçeşme, Feneryolu, Göztepe, Erenköy, Suadiye, Bostancı, Küçükyalı, İdealtepe, Süreyya Plajı, Maltepe, Cevizli, Atalar, Başak, Kartal, Yunus, Pendik, Kaynarca, Tersane, Güzelyalı, Aydıntepe, İçmeler, Tuzla, Çayırova, Fatih, Osmangazi ve Gebze'den oluşuyor.
 

98,5 METRE VE 135 METRE ARASINDA DEĞİŞEN 11 TÜP KULLANILDI

İstanbul Boğazı'nın altına yerleştirilen tüpler, Tuzla'daki tersanede imal edildi. Mühendislik işleri, Japonlar tarafından yapılan tüplerin yapımında Türk mühendisler çalıştı. Tüplerin bir tanesi 135 metre uzunluğunda, 15 metre genişliğinde ve yaklaşık 18 bin ton ağırlığında. Marmaray'da, uzunlukları 98,5 metre ve 135 metre arasında değişen toplam 11 tüp kullanıldı. Tüpler önce Tuzla'da imal edilip, sonra Büyükada açıklarında batırıldı.

 

KENT İÇİ ULAŞIMDA RAYLI SİSTEMLERİN PAYI ARTACAK

Marmaray, kent içi ulaşımda raylı sistemlerin payını yüzde 28'e çıkaracak ve İstanbul'un trafik sorununu önemli ölçüde azaltacak. Marmaray, İstanbul-Ankara Yüksek Hızlı Tren Hattı'nın yanı sıra İstanbul Metrosu'na da bağlanacak.

Boğaz köprülerinin trafik yükünü hafifletecek Marmaray'ın bütün bölümlerinin hizmete girmesiyle zamandan elde edilecek toplam tasarruf yaklaşık 13 milyon saat olarak hesaplandı. 2015 yılı itibariyle elde edilecek olan toplam zaman tasarrufu yılda yaklaşık 25 milyon saat ve sistemlerin kapasitesi tamamen kullanılabilir hale gelmesiyle de yaklaşık 36 milyon saat olacak.
 

BİLET FİYATLARI 1,95 LİRA

Vatandaşların 1 Kasım itibariyle kullanacağı Marmaray'da uygulanacak bilet fiyatları, şehir içi ulaşım fiyatları düzeyinde, 1,95 lira civarında olacak. İstanbulkart, Marmaray'da da geçecek.
 

İSTANBUL'UN TARİHİNİ DEĞİŞTİRDİ

Marmaray çalışmalarında yapılan arkeolojik kazılarda 35 binin üzerinde tarihi eser ile 13 batık gemi çıkarıldı. Proje kapsamında yapılan arkeolojik kazılarda İstanbul'un tarihine ışık tutacak birçok eser gün yüzüne çıkarıldı. İstanbul tarihini 8 bin 500 yıl geriye (MÖ 6500) götüren ilk İstanbullunun iskeleti ve 8 bin 500 yıllık ayak izleri bu kazılarda bulunurken, dünya literatüründe yer alan ama izine bir türlü rastlanamayan Thedesius Limanı'nın da Yenikapı'da olduğu ortaya çıktı. "Milenyum Limanı" da denilen bu alanda, 37 batık gemiye rastlandı. Bu gemilerden en dikkat çekeni ise "12 nolu batık", yüküyle battığı günkü haliyle gün ışığına çıkarıldı. Arkeolojik kazılar ile buluntuların kaldırılması işlemleri geçen yıl tamamlandı. Bu tarihi değerler, Yenikapı 100 ada olarak nitelendirilen bölgede kurulacak Arkeopark'ta ve Marmaray Müzesi'nde sergilenecek.

Başbakan Erdoğan'ın konuşmasından satır başları:

Bugün yaşadığımız büyük gururun hem sahibi, hem de sahibi olan aziz İstanbullular, sizleri en kalbi duygularımla selamlıyorum. Marmaray'ın tüm insanlığa hayırlı olmasını Allah'tan temenni ediyorum.

1453'te şehre girdiği andan itibaren İstanbul'u imar etmek için çalışmış, halkın gönlünü kazanma hedefini bizlere miras bırakmış, bu şehrin fatihi Sultan 2. Mehmed'i hayırla yad ediyorum. Sultan Abdülmecit ve Sultan Abdülhamit'e de allah'tan rahmet diliyorum.

Bu projeye katkı sunmuş herkese göçnülden şükranlarımı ifade ediyorum.

Asrın projesi Marmaray'ı anlamlı günde hizmete açıyorum. cumhuriyetimizin 90. yıl coşkusunu kutluyoruz. Özellikle 29 Ekim'de 90. yıldönümünde açmak istedik. Hem cumhuriyetimizi kutluyoruz, hem de demorkatik bir cumhuriyetin neleri başarabileceğini isbat ediyoruz.

Bu kardeşiniz de bu şehirde doğdu, büyüdü, şimdi de İstanbul'da yaşıyor. Bu gurur aynı zamanda cumhuriyetimizin, demokrasimizin, kardeşliğimizin gururudur.

10. yılda demiryollarıyla gurur duyuluyordu, 90. yılda da aynı şekilde gurur duyuyoruz.

Allah şehitlerimize rahmet etsin. Yolun medeniyet olduğunu milletçe çok yakından tecrübe ettik.

Cumhuriyetin kazanımlarına yenilerini ekledik. İnşa ettiğimiz yollarla sadece şehirlere değil gönülleri de birbiriyle buluşturduk.

Cumhuriyetimizi sadece ulaştırma ağlarıyla ayağa kaldırma anlayışında olmadık, birlik, kardeşlik ve demokrasiyle de bağladık.

Marmaray sadece iki kıtayı birbirine bağlamakla kalmıyor, 150 yıllık hayalleri de gerçekle buluşturuyor. Kıtaları olduğu kadar halkları da birbiriyle buluşturuyor. Marmaray sadece İstanbul projesi değil aynı zamanda insanlık projesidir. İstanbul'un olduğu kadar 81 ilin de projesidir.

İnşallah Tokyo, Pekin, Londra ve Üsküdar... Olur mu? Olur.

Japonya ile bir başka adımı atıyoruz. O da Sinop'taki nükleer enerji projesini Japonya, Fransa ve Türkiye olarak birlikte inşa edeceğiz.

2015'te de inşallah denizin altından otomobillerin geçeceği tüneli de açacağız. Aynı yıl 3. Köprüyü de açacağız.

Bizi sevsin yada sevmesin, İstanbul ve Türkiye'deki bütün kardeşlerim bu büyük yatırımla gurur duysun.

Marmaray hepimizin eseridir. Biz bu milletin efendisi değiliz biz bu milletin hizmetkarıyız.

Cumhuriyetimizin 100. yıldönümü çok daha büyük projelerle kutluyoruz.

Bu projeyi yaparken azami çevre hassasiyeti gözettik.

Bu inşaat süresince, çevre esnafıyla, burada oturanıyla rahatsızlık verdik. Üsküdarlı hemşehrime sesleniyorum, hakkınızı bize helal edin. Her kutlu doğum, sancılı olur.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün konuşmasından satır başları:

Cumhuriyetimizin yaş gününü kutlarken hükümetimiz vatandaşlarımıza böyle bir hediye verdi. Büyük projeler önce hayal edilir. 153 yıl önce hayal edilen bu proje hükümetimiz tarafından gerçekleşti. Bu porjeyle Pekin'le Londra'nın arası bağlanıyor.

İstikrar ve huzur devam ettiği sürece çok büyük projeler Türk milletinin hizmetine sunulacaktır.

Emeği geçen herkese çok teşekkür ediyorum.
 

AÇILIŞ DUASI

Açılış seromisini için liderler platformda yerini alırken, Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez dua etti.

Duanın ardından toplu kurdele kesiminden önce Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün talebiyle Başbakan Erdoğan Marmaray'ın 15 gün boyunca ücretsiz olacağını açıkladı.