Tarih boyunca çeşitli savaşların yaşandığı Çanakkale Boğazı'nda bugüne kadar çeşitli sebeplerle batan ve yerleri tespit edilemeyen gemiler, Vehbi Koç Vakfı ve Ayhan Şahenk Vakfı’nın işbirliğiyle Kolay Marine Ltd.Şti. Genel Müdürü Selçuk Kolay ve Derinsu Ltd.Şti. Genel Müdürü Okan Taktak koordinasyonuyla hazırlanan “Derinlerden Yansımalar: Çanakkale Savaşı Batıkları” adlı kitapla günyüzüne çıkarıldı. Kitapta, başta Çanakkale Savaşları ile Ege ve Marmara denizlerinde batan gemilerin hikayeleri, arşiv fotoğrafları, bugünkü durumu gösteren su altı fotoğrafları ve sonar görüntüleri yer alıyor.

Çanakkale Deniz Savaşları’nın 100. yıldönümü yaklaşırken tarih boyunca çeşitli savaşların yaşandığı boğazdaki batıkların hikayesi, ilk kez bir kitapta gözler önüne serildi. Bugüne kadar çeşitli sebeplerle batmış 33 geminin öyküsü kitap haline getirildi. Projeye belgesel film yapımcısı Savaş Karakaş, Arter Genel Koordinatörü Bahattin Öztuncay ve Dr. Mithat Atabay da destek verdi. Yaklaşık iki yıl süren çalışma için hem Türk hem de yabancı misyonlardan özel izinler alındı. Araştırma çalışmalarının yapılabilmesi için özel donanıma sahip tekneler kullanıldı. Her biri konusunda uzman denizci ve sonar teknisyenleriyle su altı görüntüleme ekiplerinin katılımıyla Ege, Çanakkale Boğazı ve Marmara’da 33 batık üzerinde geniş kapsamlı çalışmalar yapıldı. Batıklar arasında Fransız yolcu gemisi Carthage, İngiliz denizaltısı E14 ve İngiliz mayın tarama gemisi Renarro da ilk defa bulunup görüntülendi. Kitapta, 55 saniyede battığı bilinen 1984 yapımı Fransız Bouvet zırhlısı hakkında da çok özel ve yeni bilgiler var.

Daha sonraki dönemlerde batmış olsa da Türk denizcilik tarihi açısından büyük öneme sahip Atılay ve Dumlupınar denizaltılarının batıklarına da kitabın hazırlık çalışmaları sırasında ulaşıldı. 33 batıktan üçünün yeri, çalışmalar sırasında belirlendi. Batıkların yerinin tespiti için kanuni izinlerin alınması sekiz ay sürdü. Kitabın oluşum safhasında arşiv için İngiltere, Fransa ve Avusturya kayıtları incelendi. İngilizce ve Türkçe hazırlanan kitabın, bir de belgesel filmi çekildi.

Genel Müdür Kolay, 1974 yılından beri batıklar üzerine araştırmalar yaptığını, mühendis kökenli olması sebebiyle özellikle buhar çağı batıkları ve bu döneme giren denizaltılarla sınırladığını söyledi. Kolay, “Dünya seyahatlerimde, en önemli deniz savaşlarından birinin yaşanmış olduğu Çanakkale Savaşı batıklarıyla ilgili neden detaylı bilgi eksikliği var ve neden bu batıkların dalış turizmine açık olmadığı sorularıyla karşılaşıyordum.” dedi. Çanakkale Boğazı’nın önemli su yollarından biri olması, bölgedeki hava şartları, batıkların derinliği ve askeri sahaların dalışa yasak olması sebebiyle bugüne kadar araştırma yapmanın güç olduğuna değinen Selçuk Kolay, “Bütün bu zorluklarla mücadele edip batışlarının 100. yılına yaklaşırken Çanakkale Savaşı batıkları ile ilgili bilgi eksikliklerini gidermeye çalıştık. Klasik çalışma yöntemleri dışında Okan Taktak ile özellikle çok gelişmiş sonar teknolojisi kullanarak, geniş bir ekiple bu çalışmaya başladık.” dedi. CİHAN