Taşkent

Bağımsızlığını 31 Ağustos 1991'de ilan eden Özbekistan ile kendisini 16 Aralık 1991'de ilk tanıyan ülke olan Türkiye arasında 4 Mart 1992'de diplomatik ilişkiler tesis edildi. 4 Mart'ta Türkiye-Özbekistan diplomatik ilişkilerinin tesisinin 30. yılı kutlandı.

Türkiye'nin Taşkent'teki diplomatik temsilciliği Nisan 1992'de açılırken, Özbekistan'ın Ankara Büyükelçiliği Ocak 1993'te faaliyete başladı.

Türkiye'nin, bağımsızlığını ilan eden Özbekistan'ı tanıması sonrası iki ülke arasında çeşitli nedenlerle inişli çıkışlı dönemler yaşandı. Jeostratejik konumu, köklü tarihi, zengin kültürel değerleri, ekonomik potansiyeli, 35 milyonu aşan nüfusu ve Orta Asya'nın tüm ülkeleriyle ortak sınırlarının olması gibi nedenlerle bölgenin kilit ülkelerinden Özbekistan ile Türkiye arasında uzun yıllar durağan olan ilişkilerin seyri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Kasım 2016'da Semerkant'a yaptığı ziyaretle değişti. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2016'daki Semerkant ziyaretinde Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ile yaptığı görüşmeyle iki ülke ilişkileri canlandırıldı ve yeni bir dönem başladı. Bunun ardından Mirziyoyev, Ekim 2017'de Cumhurbaşkanı sıfatıyla 21 yıl aradan sonra Türkiye'yi ziyaret eden en üst düzey Özbek yetkili oldu.

İki ülke cumhurbaşkanları arasındaki yakın dostluk ve siyasi iradeyle Özbekistan-Türkiye ilişkileri 2017'de stratejik ortaklık seviyesine çıkartılırken, yıllardır yapılamayan Türkiye-Özbekistan Karma Ekonomik Komisyon toplantıları düzenlendi. İki liderin başkanlığında 2018'de Türkiye-Özbekistan Yüksek Düzeyli Stratejik İş Birliği Konseyi kuruldu. 2020'de de bu Konseyin ilk toplantısı Ankara'da gerçekleştirildi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Taşkent'e yapacağı ziyaret sırasında Özbekistan-Türkiye Yüksek Düzeyli Stratejik İş Birliği Konseyinin ikinci toplantısının düzenlenmesi öngörülüyor. Erdoğan'ın büyük bir heyetle yapacağı ziyareti sırasında imzalanacak ikili anlaşmalarla ülkeler arasındaki stratejik ortaklık ilişkilerinin en üst seviyeye çıkarılması bekleniyor..

2021'de ikili ticaret hacmi 3,6 milyar dolara ulaştı!

Türkiye ile Özbekistan arasındaki ticari ilişkilerde de yeni bir dönem başlarken, 2016'da 1 milyar 242 milyon dolar olan ikili ticaret hacmi, 2020 yılında 2 milyar 101 milyon dolara, 2021'de de 3 milyar 645 milyon dolara ulaştı.

Özbekistan'ın en çok dış ticaret yaptığı ilk 5 ülke arasında yer alan Türkiye ile ticaret hacminin diplomatik ilişkilerin tesisinin 30. yılı olan 2022'de 5 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

Türkiye, geçen sene yüzde 8,1'lik pay ile Özbekistan'ın 4. ticari ortağı oldu. 2021'de iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2020’ye kıyasla yüzde 70 artarak ilk defa 3,6 milyar dolara ulaştı. Türkiye, 2021'de bir önceki yıla göre Özbekistan ile dış ticaret hacmini 1,5 milyar dolar artırarak Rusya'nın ardından Özbekistan ile dış ticaret hacmini en çok artıran ikinci ülke oldu.

Türkiye'nin Özbekistan'a ihracatı 2021'de 1 milyar 845 milyon dolar, Özbekistan'ın Türkiye'den ithalatı ise 1 milyar 800 milyon dolar olarak gerçekleşti. Türkiye, Özbekistan'a, ağırlıklı olarak makine, elektronik eşya, mobilya ve aydınlatma cihazları, prefabrik yapılar, motorlu kara taşıtları, tekstil, gıda ve tüketim ürünleri ihraç ederken, Özbekistan'dan plastik mamuller, bakır, çinko, pamuk ipliği ithal etti.

Türkiye, 2021'de Özbekistan'da en çok şirket kuran ülke oldu

Türkiye, geçen yıl 407 firmayla Özbekistan'da en çok şirket kuran ülke oldu. Ocak 2022 itibarıyla ülkede faaliyet gösteren Türk sermayeli şirket sayısı 2 bin 123'e ulaştı. Türkiye, Rusya ve Çin'in ardından Özbekistan'da en çok şirket kuran üçüncü ülke oldu.

Türk şirketleri en çok Taşkent, Semerkant ve Fergana bölgelerinde kurulurken, Türk iş adamları Özbekistan'da özellikle tekstil, inşaat, sanayi, sağlık, ticaret ve tarım sektörlerinde faaliyet gösteriyor.

İki ülke arasında haftada 40 tarifeli uçak seferi yapılıyor

Cumhurbaşkanı Mirziyoyev'in göreve gelmesinin ardından Türk iş insanları tarafından uzun yıllar boyunca defalarca dile getirilen sorunlardan olan vize konusunda olumlu adımlar atıldı. Özbek hükümeti 2017'de Türk vatandaşlarına 3 günde vize verilmesini öngören kararnameyi imzalarken, Şubat 2018'de de Türk vatandaşlarına 30 günlük vize muafiyeti getirildi.

Bunun neticesinde iki ülke vatandaşları arasında karşılıklı ziyaretler artarken, 2016'da 150 bin civarında olan Türkiye'ye giden Özbek vatandaşı sayısı 2021'de 300 bine ulaştı. 5 yıl öncesine kadar iki ülke arasında haftada 5 kez yapılan tarifeli uçak seferleri de son yıllarda önemli ölçüde artış gösterdi. Karşılıklı ilişkilerin gelişmesiyle iki ülke hava yollarının uçtuğu güzergahların sayısı da arttı ve İstanbul-Taşkent seferlerinin yanı sıra İstanbul ile Özbekistan'ın tarihi Semerkant, Buhara, Ürgenç ve Fergana arasında da uçak seferleri düzenlenmeye başlandı.

Halihazırda Özbekistan ile Türkiye arasında haftada 40, günde de 4 tarifeli uçak seferi düzenlenirken, yakın dönemde İstanbul'un yanı sıra Ankara ve Antalya'dan da Özbekistan'ın farklı şehirlerine uçuşların başlaması öngörülüyor.

Bu yıl ikili ticaret hacminin ilk defa 5 milyar dolara ulaşması bekleniyor

Uzmanlar, geçen yıl iki ülke arasındaki karşılıklı ticaret hacminin yüzde 70 arttığına dikkati çekerek bu yıl da ülkeler arasındaki ticaret hacminin en az yüzde 50 artmasını öngörüyor.

Erdoğan'ın yapacağı ziyaretle iki ülke arasındaki ticaret hacminin diplomatik ilişkilerin tesisinin 30. yılının kutlandığı 2022'de, tarafların daha önce hedeflediği 5 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

Türk Konseyi'nin bu yılki zirvesi Özbekistan'da yapılacak

Merhum Cumhurbaşkanı İslam Kerimov döneminde, 2000'de yapılan Türkçe Konuşan Devletler Devlet Başkanları Zirvesi'ne cumhurbaşkanı düzeyinde, 2001'de düzenlenen zirveye ise meclis başkanı düzeyinde katılım sağlayan Özbekistan, Mirziyoyev'in cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından Türk Konseyi'ne yeniden ilgi gösterdi ve 17 yıllık aranın ardından 2018'de Bişkek'te yapılan Türk Dili Konuşan Ülkeler İş Birliği Konseyi toplantısına katıldı. Özbekistan 2019'de da Türk Konseyi'ne resmen üye oldu.

Türk Devletleri Teşkilatının yeniden yapılandırılmasının ardından teşkilatın bu yılki zirvesinin 11 Kasım'da Özbekistan'da düzenlenmesi planlanıyor.

AA