Yüzyıllık değişim ve gelişim sürecini bugün artık 3-5 yıl içerisinde yaşıyoruz. Her an teknolojik yenilikler, dijital dönüşümler, yeni finansal ürünlerle karşı karşıya kalıyoruz. Bitcoin de bu dijital dönüşümün bir ürünü olarak yaklaşık 13 yıl önce hayatımıza girdi.

Bitcoin nedir?

Bitcoin, blockchain (blokzincir) teknolojisi ile her yerde, herkese anında ödeme imkanı sunan, merkezi olmayan dijital kripto varlıktır. Bitcoinler satın alınabilir, satılabilir ve diğer para birimleriyle takas edilebilirler. Bitcoin bankalarda bulunan hesapların aksine, gizlilik ve anonimlik sağlar. Bitcoin kullanıcıları gizli anahtarlarıyla, Bitcoin ağındaki işlemlerinin sahipliğini ispatlar ve kendilerine ait değeri harcayabilir, yeni sahibine transfer edebilirler. Bitcoin; bankaların, aracı kurumların, otoritelerin ve hükümetlerin denetim ve düzenlemelerinden, her türlü işlem masraflarından ve kısıtlamalarından uzaktır. Kişilere finansal özgürlük sağlar. Tüm bunlardan ötürü günümüzde Bitcoin, geleneksel ödeme araçları banknot veya dijital paraların günden güne daha çok yerini alıyor.

Bitcoin blokzincir teknolojisi ile her yerde, herkese anında ödeme imkanı sunan, merkezi olmayan dijital kripto varlıktır.

Mevcut ekonomik düzene alternatif mi?

Böyle bir ürünün birçok aracıyı ortadan kaldırdığı da bir gerçek. Merkezi otoriteye ihtiyaç duymadan varlık transferine imkan sağladığı göz önüne alınırsa bitcoin, yüksek komisyon ödemek istemeyen, bürokratik işlemlere ve keyfi uygulamalara takılmak istemeyen kişilerin tercihi oluyor. Bitcoin ve kripto varlıklar adeta mevcut ekonomik düzene karşı bir alternatif oluşturma amacı taşıyor.

Yüksek komisyon ödemek istemeyen, bürokratik işlemlere ve keyfi uygulamalara takılmak istemeyen kişiler kripto paraları tercih ediyor.

Bitcoin’in bu kadar popüler olmasının en büyük sebeplerinden biri ise yıllar içinde fiyatındaki artış oranı. Piyasaya çıktığı tarihten bu yana katlanarak artan bir fiyat grafiğine sahip. Bitcoin, son 2 yıl içerisinde yaklaşık 20 kat artarak 68 bin 500 doları geçti. Bu hızlı fiyat artışı yüksek kazanç beklentisi sebebiyle, birçok insanın her geçen gün dikkatini çekiyor. Bitcoin ve diğer kripto varlıklar Kasım 2021 tarihinde yaklaşık 2 trilyon 880 milyar dolarlık işlem hacmine erişti.

Kripto para kullanan ülkeler sıralamasında Türkiye dünyada dördüncü, Avrupa'da ise birinci sırada yer alıyor.

Ülkemizde de Bitcoin ve kripto varlık alımı yapan kişi sayısı her geçen gün artıyor. Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından yapılan araştırmaya göre, dünyanın en büyük 74 ekonomisi içerisinde nüfusa oranla en çok kripto para kullanan ülkeler sıralamasında Türkiye dünyada dördüncü, Avrupa’da ise birinci sırada yer alıyor.

Siyasiler maaşlarını kripto almaya başladı

New York Belediye Başkanı Eric Adams’ın maaşını Bitcoin ve Etherium olarak alacağını açıklaması ise oldukça radikal bir çıkış oldu. Dünyada pek çok devlet ve hükümet Bitcoin ve kripto varlıklara karşı mesafeli yaklaşırken, ABD’nin en büyük şehirlerinden New York’un belediye başkanının Bitcoin ve kripto varlıklarla ilgili böyle bir açıklama yapması oldukça dikkat çekici ve önemli. Kripto varlıkları ayakta tutan blokzincir teknolojisi, her geçen gün gelişmekte olup bu kavramların gelecekte hayatımızın daha çok içinde olması bekleniyor. Bir para biriminin geçerliliği, insanların o para birimine verdiği değere ve kullanma eğilimine bağlı olarak değişiyor. Eric Adams, kripto varlıkların ve bu varlıkların temel teknolojisi olan blokzincir teknolojisinin önemine ve geleceğine vurgu yapıyor.

Farklı yaklaşımlar

Kripto varlıklara karşı birçok farklı görüş bulunuyor. Bazı devletler hem Bitcoin’in kullanımını hem de Bitcoin madenciliğini yasakladı. Bazı devletler de Bitcoin’i resmi para birimi olarak kabul etti. Burada Çin ve El Salvador iki farklı örnek olarak karşımıza çıkıyor.

Dünya’nın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin, 2013 yılından beri Bitcoin’e karşı yasaklayıcı bir politika izliyor. Bu politikaların çeşitli sebepleri bulunuyor. Bitcoin madenciliğinin yüksek miktarda enerjiye ihtiyaç duyması, fiyat istikrarı, mali krizlere sebep olacak unsurların ortadan kaldırılması gibi nedenlerle Çin, Bitcoin’e karşı yasaklayıcı bir politika izledi. Çin Bitcoin’e karşı bu tutumuna karşın kendi kripto parası DCEP’i piyasaya çıkarmaya hazırlanıyor.

Orta Amerika ülkesi El Salvador da Haziran 2021’de Bitcoin’i resmi para birimi olarak kabul eden ilk ülke oldu. Böylece dünyada bir ilke imza atan El Salvador, volkan enerjisiyle Bitcoin madenciliği yapma, "Bitcoin Şehri" kurma ve Bitcoin tahvili çıkarma gibi girişimleriyle kripto varlık alanında adımlarını hızlandırıyor.

Blokzincir teknolojisi gelişiyor

Kripto varlıkların ortaya çıkmasına imkan sağlayan teknoloji olan blokzincir teknolojisi her geçen gün gelişiyor. Kripto varlıklar, De-Fi, NFT, Metaverse gibi hayatımıza her gün yeni kavramlar giriyor. Bu kavramlarla gelecekte daha çok iç içe olacağız. Bu sebeple gelişen ve sürekli yenilenen bu teknolojik ürünleri yasaklamak ve engellemek pek mümkün değil.

Kripto varlıkların devletlerin bastığı resmi para birimlerinde olduğu gibi finansal sistemin mekanizmaları tarafından benzer şekilde kontrol edilmesi ve yönetilmesi de pek mümkün görünmüyor. Kripto varlıklar konusunda tüm dünyada herkesçe kabul edilmiş ortak bir görüş yok. Her devlet meseleye kendi perspektifinden bakıyor. Bu sebeple klasik finans mekanizmaları, kripto varlıkların gelişim hızına ayak uydurmakta zorlanıyor.

Türkiye’de kripto varlıklara yaklaşım

Ülkemizde de kripto varlıklara yönelik yapılacak bir yasal düzenlemede dikkat edilmesi gereken bazı önemli başlıklar var. Blokzincir teknolojisinin getirdiği fırsatlardan en iyi şekilde nasıl yararlanılabileceği daha derinlemesine değerlendirilmeli ve ekosistemin bünyesinde barındırdığı riskler hesaplanmalı. Sistemin sunduğu fırsatlar göz ardı edilmemeli.

Kripto varlıklar yeni bir teknolojik ürün olması ve klasik finans sisteminden ayrı dinamikleri bulunması nedeniyle ilgili kurum ve kuruluşlarca doğru tanımlanmalı. Finans okuryazarlığının gelişmesi ve bu kapsamda yatırımcıların bilinçlendirilmesi, bu hususlar üzerine yoğunlaşarak kullanıcının korunması hususunda adımlar atılması önem arz ediyor.

Kripto varlıklar alanında oluşturulacak hukuki düzenlemelerin geleceğe dönük ve yenilikler ile teknolojik gelişmelere ayak uydurabilecek esneklikte olması gerekiyor. Türkiye’nin yapacağı yenilikçi düzenlemeler ile kripto varlık ve blokzincir özelinde bir merkez haline getirilmesi nihai hedef olmalı ve bu bağlamda gerekli adımlar atılmalı. Böylece Türkiye yerli ve yabancı yatırımcılar için yeni bir cazibe merkezi haline gelebilir.

[Nurullah Mahmut, Dündar Medipol Üniversitesi Öğretim Görevlisidir] "Görüş" başlığıyla yayımlanan makalelerdeki fikirler, yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editöryal politikasını yansıtmayabilir. / AA