Bu yazının devamı olan 2. bölümünü ise aşağıda sizlere aktarıyorum:

Bugüne gelindiğinde ise, Gümrük Muhafaza teşkilatının görevlerini başlıklar altında şöyle sıralayabiliriz:

-5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu (21/03/2007)

- 4458 Sayılı Gümrük Kanunu (12/10/1999)

-5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (01/06/2005)

-1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu (22/03/1971)

-2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun (12/06/1933)

-815 Sayılı Türkiye Sahillerinde Nakliyatı Bahriye ve Limanlarla Karasuları Dâhilinde İcrayı Sanat ve Ticaret Hakkında Kanun (19/04/1926)

-863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması Hakkında Kanun (21/07/1983)

-6136 Sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun (10/07/1953)

-4208 Sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun (13/11/1996)

-5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun (18/10/2006)

- 6815 Sayılı Sınır, Kıyı ve Kara Sularımızın Muhafaza ve Emniyeti ve Kaçakçılığın Men ve Takibi İşlerinin Dahiliye Vekaletine Devri Hakkında Kanun ( 24/7/1956)

640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 8 inci maddesi ile Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğünün görevleri:

a) Gümrüklü yer ve sahalarda kamu düzeninin bozulmasını önleyecek tedbirleri almak, buraların takip ve muhafazasını sağlamak, gerektiğinde müdahalede bulunarak durumu adlî mercilere intikal ettirmek.

b) Deniz ve hava limanlarıyla kara sınırlarındaki gümrük kapılarında ve diğer gümrüklü yer ve sahalarda giriş ve çıkış yapan kişi, eşya ve taşıtların muhafazası ile gümrüğe sevk edilmesini sağlamak ve gümrük işlemleri bitirilmeden buralardan çıkmalarını önlemek.

c) (Değ.17.08.2011-28028 R.G-649 S.KHK md.22) Yatlara ilişkin işlemlerin yürütülmesini sağlamak.

d) Gümrüklü yer ve sahalarda münhasıran, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde gerektiğinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kaçakçılığı önlemek, izlemek ve soruşturmak.

e) Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde kişi, eşya ve taşıtların kaçakçılıkla mücadele kapsamında takibini yapmak.

f) Kaçakçılıkla mücadele için bilimsel yöntemler de kullanmak suretiyle bilgi toplayarak gerekli araştırma, soruşturma ve operasyonları yapmak, taşra teşkilatının yapacağı operasyonları koordine etmek, gerektiğinde taşra teşkilatı ile müşterek operasyon yapmak.

g) Kaçakçılıkla mücadele amacıyla ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmak, bilgi değişiminde bulunmak, protokoller hazırlamak ve uygulamak, gerektiğinde müşterek operasyonlar yapmak.

h) Kaçakçılıkla etkin mücadele etmek amacıyla ulusal ve uluslararası bilgi akışına dayalı veri tabanları oluşturmak, verileri işlemek, değerlendirmek ve risk analizi çerçevesinde kullanılabilecek nitelikte olanları Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğüne iletmek.

i) Adlî kolluğa ilişkin olarak diğer kanunlarla verilen görevleri yapmak,

j) Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.

Bilindiği gibi, 640 sayılı KHK ile Gümrük Muhafaza teşkilatı Merkezde Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğüne bağlı olmakla beraber, taşra genelinde görev açısından iki bölüme ayrılmıştır. Bunlardan Gümrük sahasında resmi üniforma ile gümrük mevzuatının uygulanması görevi yapanlar Gümrük Müdürlüklerinin bünyelerinde görev yapmaktadır. Ayrıca kaçakçılıkla mücadele ve genel adli kolluk görevi yapanlar da Gümrük Muhafaza Kaçak İstihbarat Gümrük Muhafaza Müdürlükleri bünyesinde çalışmaktadırlar.

Taşra Çalışma Yönetmeliğinin Gümrük Müdürlüklerinin görevlerini belirleyen 23.üncü maddesinde Gümrük Muhafaza biriminin her bir ferdi başta yolcu işlemleri olmak üzere Gümrük Müdürünün verdiği her türlü görevi Gümrük mevzuatı kapsamında yerine getirmektedir. Kolculuk, servis memurluğu, vs. her türlü gümrük mevzuatının içinde yer almaktadır.

Gümrük Muhafaza Kaçakçılık ve İstihbarat müdürlükleri de Gümrük mevzuatının bir başka unsuru olan Kaçakçılıkla mücadele ile birlikte adli kolluk birimi olarak gümrük sahalarında oluşabilecek her türlü adli olaya Cumhuriyet Savcısının bilgisi dahilinde müdahale edebilmektedir. Bu Müdürlüğün görevi de ayni yönetmeliğin 24.üncü maddesinde belirlenmiştir. Bu kapsamda Gümrük mevzuatının uygulandığı her platformdaki bilgilerin veri tabanına girebilmekte, yanlış yapılan uygulamalarla ilgili uyarılarda bulunabilmektedir.

Burada anlatılan ve/veya anlatılmayan mevzuat hükümlerinden çıkarılacak sonuç şudur ki:

1. a) Gümrük İdaresi, Mülga 1615 sayılı yasada “Gümrük İdareleri” olarak belirlenmiş.

b)4458 sayılı kanunda da “gümrük mevzuatında belirtilen işlemlerin kısmen veya tamamen yerine getirildiği merkez veya taşra teşkilatındaki hiyerarşik yönetim birimlerinin tamamını;” tanımlanmıştır.

2. Hem mülga 1615 sayılı yasada ve hem de 4458 sayılı yasada Gümrük Muhafaza personeline Gümrük Memurları; Gümrük Muhafaza idarelerine Gümrük İdareleri tanımları getirilmiştir.

3. Ayni şekilde her iki kanunda da Gümrük Komisyonculuğu/ Müşavirliği karnelerini almaya hak kazanacakların Gümrükler Genel Müdürlüğü personeli olduğu belirtilmemiştir. Bilakis Gümrük Mevzuatının uygulanmasının içinde olma unsuru ön plana çıkartılmıştır. Bu kapsamda bazı birimlere karne alabilme yetkisi verilmiştir.

Bu konuya şöyle bir örnek verebiliriz:

Daha önce Eğitim Dairesinde görev yaptıktan sonra emekliye ayrılıp, karne alabilmek için Davacı Davut Oral’ın Ankara 6 No’lu İdare mahkemesine açmış olduğu 13.11.2000 tarihli E.2000/1499 sayılı davasına Mülga Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün cevaben yazdığı 07.12.2000 tarihli ve B.02.1.GÜM.0.06.00.07.198/1570 sayılı yazının 2.inci saifesinin son paragrafında aynen: “….Bu maddeden de anlaşılacağı üzere söz konusu kanun hükmünde kararname uyarınca yapılan değişiklikle yeniden teşkilatlanan Eğitim Dairesi Başkanlığının görevleri, mülga 1615 sayılı Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği, (05.02.2000 tarihinde yürürlüğe giren 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği) 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun, Gümrüğe ilişkin iktisadi, ticari ve mali konuların (Dış Ticaret Rejimi ve Türk Parası Kıymetini Koruma hakkında kanun, karar ve tebliğlerin Gümrüğe ilişkin hükümleri dahil ) uygulanması değildir. Esas itibariyle Eğitim Dairesi Başkanlığının görevleri Müsteşarlık Merkez, taşra teşkilatı personeli ile ilgili eğitim planını hazırlamak, yayınlamak ve uygulanmasını takip etmek, merkez teşkilatı personeli ile ilgili hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim programlarını düzenlemek, uygulamak, müsteşarlık personelini yurt içinde ve yurt dışında yetiştirmek için hizmet içi eğitim merkezleri ve mesleki eğitim kursları açmak ve yönetmektir…… “ denilmektedir.

Yukarıdaki Gümrükler Genel Müdürlüğünün yaptığı yazılı açıklamadan da anlaşılacağı üzere, Gümrük Komisyonculuğu/Müşavirliği karnesi almanın şartı Gümrükler Genel Müdürlüğü personeli olmak değil, Mülga 1615 , yürürlükteki 4458 sayılı kanunlar ile bunlara bağlı yönetmeliklerin; Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, Gümrüğe ilişkin iktisadi, ticari, mali konuların (Dış Ticaret Rejimi ve Türk Parası Kıymetini Koruma hakkında kanun, karar ve tebliğlerinin Gümrüğe ilişkin hükümleri dahil) uygulanmasının içerisinde olmaktır. Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğü personeli de yukarıdaki sayılan görevlerin içinde olmayı bırakın tam ortasındadır.

Yani kategorize edersek:

1. Gümrük mevzuatı: Gümrük Kanunu ve Yönetmeliği; Kaçakçılık Mevzuatı; Gümrüğe ilişkin iktisadi ve ticari konular; Dış Ticaret Rejimi; Türk Parasını Koruma mevzuatı vb. mevzuat.

2. Karne almak için başvuracak personelin bu mevzuatı uygulayan idarelerde yeteri kadar fiilen çalışması gerekmektedir. Yani gümrük mevzuatının uygulanmasını fiilen gerçekleştirmiş olması gerekir.

3. Esas olan hüküm Gümrükler Genel Müdürlüğü bünyesinde fiilen çalışmış olmak değil, Gümrük mevzuatının uygulamasında fiilen bulunmuş olmaktır. Nitekim Ticaret Bakanlığı bünyesinde görev yapan Risk Analizleri Genel Müdürlüğü personeli de Gümrük mevzuatının uygulayıcısı olması hasebiyle Gümrük Müşaviri veya Müşavir Yardımcısı karnesi alabilmektedir.

Gümrükler Genel Müdürlüğünün yazmış olduğu yukarıda bahsedilen bu resmi yazısı bizim açımızdan da doğrudur. Kanun Koyucunun “Gümrük İdaresi “olarak belirlediği Gümrük Muhafaza İdareleri ve “Gümrük Memuru” belirttiği Gümrük Muhafaza personeli, yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde Gümrük mevzuatının uygulayıcılarıdırlar.

Nitekim açılan sınavlara Gümrükler Genel Müdürlüğü personeli Muhafaza kadroları için başvurabilmekte; Ayni şekilde Muhafaza personeli de Gümrükler Genel Müdürlüğünün sınavlarına girebilmektedir. Sınav soruları da ayni mevzuattan sorulmaktadır. 640 sayılı Kanun Hükmündeki kararname ile de daha önceden Gümrükler Genel Müdürlüğünün uhdesinde bulunan Yolcu İşlemleri Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü personeline devredilmiştir.

SONUÇ OLARAK:

Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında:

1. 4458 sayılı yasanın Geçici Madde 5/3’teki 4458 sayılı “Gümrük Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte Gümrük Komisyonculuğuna hak kazanan” tabirinin değiştirilerek, Gümrük teşkilatında olup da 4458 sayılı Gümrük Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte süre nedeniyle henüz o hakkı alamamış olanlar için, “mülga 1615 sayılı yasada belirtilen süreleri tamamladıktan sonra o hakkı alabileceklerine” dair bir kanun düzenlemesine ihtiyaç vardır.

2. Kimin Gümrük Müşaviri karnesi alabilmeye yetkili olduğu hususunun, bu konuda taraf olması nedeniyle Gümrükler Genel Müdürlüğü değil, Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğünün değerlendirilmesine bırakılmalıdır. Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde bu hususla alakalı avukatlardan oluşacak bir birim oluşturulmalıdır.

3. Gümrük mevzuatının uygulandığı birimler olarak sadece Gümrükler Genel Müdürlüğünün görülmesinden vaz geçilecek, Gümrükler Genel Müdürlüğü ile Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü, Risk Analizleri Genel Müdürlüğü ve ilgili diğer birimler de eklenmelidir. Şu an fiili durum ve mevzuat bunu emretmektedir.

4. Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü asli görevine dönerek, mevcut ve geçmişteki personelinin haklarını savunacak ilgili düzenlemelerin yapılması yönünde mevzuat çalışması yapmalıdır.

5. Gümrük Müşavirleri Derneklerinin de Bakanlığın hantal uygulamalarından kurtarılarak, Gümrük Müşavirliği Meslek Odalığına kavuşturulmalıdır.

6. Bakanlıktaki hakim unsurların bu düzenlemelere izin vermeyeceği kesin olduğundan, tıpkı 640 sayılı KHK düzenlemesi olduğu gibi, idarenin görüşleri alınarak siyasi irade tarafından bu düzenlemeler resen yapılmalıdır.

Bu yazı dizisinin 3. yani son bölümünü de ilerleyen günlerde yine bu sütunlarda sizlere aktaracağım.