İŞ HUKUKUNDA TAZMİNATLAR!

İşçi ile işveren arasında yapılan sözleşme iş sözleşmesidir. İş sözleşmesi iş kanunun 8. Maddesinde şöyle tanımlanmıştır:

İş sözleşmesi bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. İş sözleşmesi, Kanun’da aksi belirtilmedikçe özel bir şekle bağla değildir. Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur. Bu sözleşmeden taraflar için bir kısım haklar ve borçlar doğar. Bunların ihlal edilmesi halinde, ihlal eden tarafın diğer tarafa tazminat ödemesi söz konusu olacaktır. Bu yazımızda işte bu tazminatlardan bahsedeceğiz.

            Mevzuatımız işverene, işçinin sağlığını korumak için her türlü önlemi alma görevini vermiştir. Bu görevini yerine getirmeyen işveren bunun sonuçlarından sorumludur. İşverenin bu görevi tam olarak yerine getirmemiş olmasının iki sonucu olabilir. A) işçi meslek hastalığına tutulabilir, B) işçi iş kazası geçirebilir. Bu ihtimallerin gerçekleşmesi halinde Sosyal Sigortalar Kurumu işçiye bir kısım sağlık yardımları yapmakta, tedavi ettirmektedir. Ancak bunlar yeterli olmamaktadır. Bu sebeple, SSK tarafından karşılanmamış olan zararların işveren tarafından karşılanması gündeme gelmektedir.

 Diğer bir tazminat kıdem tazminatıdır. İşyerinde bir yıldan az olmamak üzere çalışmış olan işçiye, kanunda öngörülen hallerinden birisiyle iş akdinin sona ermesi halinde çalışma süresiyle orantılı olarak ödenmesi gereken paradır. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanması için işyerinde asgari bir yıl çalışmış olması gerekmektedir. İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı sebeple derhal feshedildiği hallerde işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Yani, işçinin sağlık sebepleri ile veya işverenin ahlak ve iyi niyete aykırı davranışları sebebiyle işçi iş akdini derhal feshetmişse bu durumda kıdem tazminatına hak kazanır. Bunun dışında işçinin bildirimli fesih hallerinde kıdem tazminatına hak kazanmaz. Bunun da yasada öngörülen istisnaları bulunmaktadır. Buna göre, işçinin askere gidecek olması sebebiyle, işçinin bağlı olduğu kurumdan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı veya toptan ödeme almak amacıyla feshetmesi veya çalışırken evlenen kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde iş sözleşmesini feshetmesi hallerinde de işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

            İş kanunun 17. Maddesi gereğince, belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce, durumun karşı tarafa bildirilmesi gerekmektedir. Bu süreler kanunda tespit edilmiş olup, sözleşme ile artırılması mümkündür. Ancak, kanunda yazılı sürelerin altına indirilmesi mümkün değildir. Kanunda öngörülen bu sürelere uymayan taraf, bildirim sürelerine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.