1. Müslüman olmak.
2. Akıllı ve bulûğa ermiş olmak.
3. Yolcu olmamak.
4. Belirli bir malî güce sahip bulunmak.

Kurban kesmenin fazileti nedir?

Kurban kesmek, hicretin 2. yılında meşru' kılınmıştır. Meşrûiyeti, Kitab, Sünnet ve İcma' ile sâbittir.
Kurban kesmenin Kitaptan, yani, Kur'an'dan delîli, Kevser suresidir. Bu sûrede Cenâb-ı Hak, Resûlüllah Efendimize hitaben:

"Rabbin için namaz kıl ve kurban kes" buyurmaktadır. Hanefî fakîhler, bu âyetten, kurban kesmenin vâcib olduğu ve emir peygamber Efendimize ise de umum mü'minlere de şâmil bulunduğu hükmünü çıkarmışlardır.

Kurban kesmeyi şiddetle emreden bâzı hadîs-i şerîfler vardır. Ebû Hüreyre'nin şu rivayeti bu hususta ibretli ve düşündürücüdür:

"Hâli vakti yerinde olup da kurban kesmeyen kimse bizim mescidimize yaklaşmasın..."

Görüldüğü gibi, hadîs'te, maddî durumu müsait olanın kurban kesmesi şiddetle emredilmektedir. Bu durumdaki kimselerin, kurban kesmezlerse, her türlü namazları ve ibâdetleri Allah tarafından kabûl olunmayacağı, "mescidimize yaklaşmasınlar" ifadesinden anlaşılmaktadır.

Hazret-i Enes de, Resûlüllah Efendimizin bizzat kendi elleriyle iki koç kurban ettiğini beyan
etmektedir.

Kurban kesmenin uhrevî mükâfat ve faydasına ise, bir hadîs-i şerîf'te şu şekilde işaret buyurulmaktadır:

"Kurbanlarınızı büyük büyük kesin. Muhakkak ki onlar, Sırat'ta sizin binek hayvanlarınızdır."

Bu hadîs-i şerîfte, deve, inek gibi büyük baş hayvanları kurban etmeğe teşvik vardır.

Kurban kesmek şu vasıfları taşıyan kişilere vaciptir:

1. Müslüman olmak

2. Hür olmak, köle olmamak

3. Mukim olmak, yolcu olmamak

4. Zengin olmak

"Zengin olmaktan kasıt sadakayı fıtır verecek kadar bir zenginliktir. Yani 20 miskal (96 gr) altın veya 200 dirhem (640 gr) gümüşe malik olanlar, kurban kesmek zorundadırlar. Bu nisabın üzerinden bir sene geçmesi şart değildir. Kurbanın vacip oluşunda erkek olmak şart değildir. Nisap miktarı mala sahip olan hür kadına da, kendi parasıyla kurban kesmek vaciptir." (Sünen-i Ebu Davud)
"Kurban kesmede nisap, fıtır sadakasıyla mükellef olmaktır. Bu durumdaki Müslümana kurban kesmek vaciptir.

Nisabı eksilten borç, kurban kesme günlerinde kurbanlığın kaybolması kurbanın vacibiyyetini düşürmez. Kişi vaktin başlangıcında fakir, sonunda zenginleşirse kurban kesmesi gerekir. Kurban kesmekle mükellef olan aldığı kurbanlığı kaybeder ve mal varlığı nisabın altına düşerse kurban kesme günlerinde fakir olduğundan yeni bir kurban almaya gerek yoktur. Zengin olduğu halde yerine yenisini alıp keser ve diğerini de bulursa bunu kesmesi gerekmez." (Kâsânî)

Temel ihtiyaçlar nisap miktarına girer mi?

"Temel ihtiyaçlar:

Bundan maksat, oturacak ev ile eve gerekli olan eşya, kışlık ve yazlık elbise, gerekli silah ve aletler, kitaplar, binek hayvanı, hizmetçi, köle veya cariye, bir aylık -doğru kabul edilen başka bir görüşe göre, bir yıllık- nafaka demektir. Borç karşılığı olarak elde bulunan para da böyledir. Bu eşyaların mevcut olması şart değildir. Eğer mevcut iseler, zekât ve kurban için nisap hesabına katılmazlar.
Ticaret için olmayan, ihtiyacından artan eşya, evindeki süs eşyası, yere serili olmayan halılar, kullanılmayan fazla ev eşyası, sanat ve ticaret âletleri, kurban için ihtiyaç eşyası sayılmaz. Bunlar, fitre ve kurban için, nisap hesabına katılır.

Tarlasından aldığı mahsul veya tarlanın, evin, dükkânın, atölyenin, kamyonun bir senelik kirası, ne kadar çok olursa olsun, bir yıllık ev ihtiyacını veya aylık geliri, aylık ihtiyacını ve kul borcunu karşılamayan kimse, İmam-ı Muhammed Hazretleri'ne (ra) göre, fakirdir. Fetva da böyledir.
İmam-ı Âzam'a (ra) göre ise zengin sayılır. Çünkü mülkü olan tarlanın ve bu demirbaş malların değeri, ihtiyacını karşılar ve nisap kadar da artar. Bunun, kirayı her alışta, bir miktar ayırıp, biriktirerek kurban kesmesi lâzımdır. Yani, büyük sevaba kavuşması lâzımdır. Fitre vermez ve kurban kesmezse, İmam-ı Muhammed'e (ra) göre, günahtan kurtulur." (Emniyet ve Ehliyet)

Zor geçinen kimse nisaba malikse para biriktirip kurban kesmelidir

"Aldığı maaş ile güç geçinen kimse, nisaba malik ise, para biriktirip, kurban kesmelidir. Etin hepsini kavurma yapıp, birkaç ay et parasından biriktirerek, gelecek yılın fitre ve kurban parası olarak saklamalıdır. Böylece, kurban sevabından mahrum kalmamalıdır." (Emniyet ve Ehliyet)
Kurban kesen kimsenin "akıllı ve bulûğa ermiş olma şartı" konusunda ihtilâf vardır.

İmam Âzam (ra) ve İmam Ebu Yusuf'a (ra) göre:

"Kurban kesmekle mükellef olmak için akıllı ve bulûğa ermiş olmak şartı yoktur. Zengin olan çocuk veya delinin malından velisi kurban keser.
İmam Muhammed'e (ra) göre ise akıl ve bulûğa ermek şarttır. Fetva bu görüşe göredir." (Feteva-i Hindiyye)

Seferî olanlar kurban kesmekten muaftır

"Seferî olanlar kurban kesmekten muaftır. Bundan dolayı seferîliği gerektirecek yoldan gelen hacılara kurban vacibiyyeti yoktur. Ancak orda ikamet eden olan Mekkeliler için bu vacibiyyet düşmez.

Kurban kesme günlerinde yolculuğa çıkan kişi, vakit çıkmadan ikamet ederse kurbanla mükelleftir. Kurban kesme günlerinin ilk günlerinde ikamet ettiği halde kurban kesmeyen ve son gün yolculuğa çıkan kişiden vacip olmak düşer." (Kâsânî)