Ankara

Son dönemde küresel bir sorun haline gelen sürücü istihdamında yaşanan kriz, özellikle dış ticaret faaliyetlerini kesintiye uğratıyor. Sınırlardaki uzun kuyruklar, haftaları bulan bekleme süreleri, kaçak göçmen sorunu, uzun çalışma süreleri nedeniyle meslek cazibesini kaybediyor.

İngiltere'de geçen yıl başlayan sürücü sorunu, bu ülkede akaryakıt tedarik krizi çıkarırken, sıkıntı Almanya başta olmak üzere diğer Avrupa ülkelerine de sıçramıştı.

TOBB'dan alınan bilgiye göre, kuruluşun başkan yardımcısı düzeyinde yer aldığı Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği (IRU) tarafından artık küresel hale gelen soruna yönelik çalışma başlatılırken IRU tarafından sorunun temel nedenlerine ilişkin anketler yapıldı ve sonuçlara ilişkin rapor düzenlendi.

Küresel sürücü açığı artacak!

IRU'nun 25 ülkeden hem yolcu hem yük taşımacılığı yapan bin 524 şirket tarafından yanıtlanmış anketine göre, bu ülkelerde 2021'de 2,6 milyondan fazla sürücü açığı bulunurken önlem alınmazsa bu sayı emekliliği yaklaşan sürücülerin oranı göz önünde bulundurularak daha da artacak.

Ankette, sorunun kalifiye iş gücü eksikliğinden kaynaklandığı, Çin ve ABD dışındaki ülkelerde kadın sürücü oranının yüzde 3'ten az olduğu, analiz edilen yerlerde taşımacılıktaki mevcut iş gücü açığını büyük ölçüde kapatabilecek sayıda ve nitelikte işsiz insan bulunduğu, Avrasya ülkelerinin gelecek yıl sürücü pozisyonlarının yüzde 26'sının boş kalacağı yönünde tahminlerin yapıldığı, söz konusu açığın Avrupa'da yüzde 14, Meksika'da yüzde 11 ve Türkiye'de yüzde 18'e ulaşmasının beklendiği sonuçlarına ulaşıldı.

Anket sonucu, küresel yük taşımacılığı yapacak sürücü bulunamamasının yapısal bir sorun olmaya devam edeceği ve ilerleyen yıllarda kara yolu taşımacılığı sektörünün büyümesini sınırlayan bir faktör olacağı değerlendirildi.

Anketin Türkiye'ye ilişkin bölümünde ise ücret politikasında yapılan iyileştirmelerin, sürücü temininde yeterli bir teşvik olmadığı, Türkiye'nin kadın sürücü oranı en düşük 3 ülke arasında bulunduğu, profesyonel sürücülük mesleğinin teşvik edilmesi için mesleğe giriş yaşının düşürülmesi, mesleki eğitimin artırılarak, işe giriş şartlarının kolaylaştırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi gerektiği tespit edildi.

IRU tarafından bu anketlerin yanında sürücü yokluğuyla mücadele için yol haritası hazırlanarak üye ülkelerle paylaşıldı. Bu kapsamda, Portekiz, İspanya gibi Batı Avrupa ülkelerinde sürücülere yükleme ve boşaltma alanlarındaki davranış ve uygulamaların iyileştirilmesine yönelik ulusal mevzuatta düzenlemeler yapıldığı belirlendi.

Sürücülerin ve sektörün nabzı tutuldu

TOBB da sorunun çözümü için önemli çalışmalara imza attı. Birlik tarafından profesyonel sürücülük mesleğine ilişkin panel ve çalıştaylar düzenlendi. TOBB tarafından Aralık 2021'de yaklaşık 9 bin sürücünün cevapladığı anket yapıldı. IRU tarafından hazırlanan, 2022 Sürücü Yokluğu Küresel Raporu, ilgili bakanlıklarla paylaşılarak, kamu nezdinde yürütülen çalışmalar takip edildi.

Profesyonel sürücülük mesleğinin daha çok tercih edilmesini sağlamak üzere, IRU tarafından yayınlanan niyet bildirimi desteklendi ve ticaret-sanayi odası üyeleriyle paylaşıldı. Böylece, bütün sektörde farkındalık oluşturulması amaçlandı.

Bildiri metninde de yer alan yükleme ve boşaltma alanlarında sürücülere yönelik davranışların iyileştirilmesine yönelik hususlar, tavsiye niteliğinde bütün sektörlere iletildi. Konuyla ilgili oda ve borsalar tarafından yürütülen çalışmalar da takip edildi.

Sürücü yokluğu başta olmak üzere, sektörün ihtiyaç ve beklentilerini tespit amacıyla, taşımacılık firmalarıyla saha ziyaretleri gerçekleştirildi.

Kadınların sektöre kazandırılması önerildi

Yürütülen tüm bu çalışmalar kapsamında sürücü yokluğu sorununa çözüm sağlayabilecek önerler şöyle belirlendi:

- Avrupa Birliği mevzuatı kapsamında çalışma-dinlenme süreleri, pazara ve mesleğe giriş, sürücü ve aracın eve geri dönüşüne yönelik düzenlemeleri içeren paket ile sürücülere yönelik yapılan düzenlemelerin, ülke mevzuatıyla uyumlaştırılması ve bu yöndeki çalışmalara hız kazandırılması,

- Halihazırda yük taşımacılığı için 21 ve yolcu taşımacılığı için 26 olan mesleğe giriş yaşının düşürülmesi,

- Profesyonel sürücülük mesleği için çıraklıktan ustalığa geçiş sisteminin oluşturulması,

- Sürücülere, yükleme ve teslimat alanlarındaki davranış ve uygulamaların iyileştirilmesine yönelik düzenlemelerin yapılması,

- Kadınların, sektöre kazandırılmasına yönelik çalışmalara başlanması ve kadının sektörde yer edinmesi için teşviklerin sağlanması,

- Mesleğe yönelik periyodik ve yenileme eğitimleri dahil sürekli eğitimlerin verilmesi,

- Profesyonel sürücülük mesleğinin nitelikli personel kapsamına alınması ve İŞKUR aktif iş gücü teşviklerinden yararlanılmasının sağlanması,

- Mesleğe girişe yönelik düzenlemeler kapsamında, özellikle sürücü belgesi başta olmak üzere diğer belgelendirmeyle sınavlar ve belge yenilemeleri nedeniyle oluşan maliyetlerin düşürülmesine yönelik çalışmaların yapılması,

- Profesyonel sürücüler için ücret politikalarının iyileştirilmesi ve standardize edilmesi için ilgili mevzuatlarda güncellemelerin yapılması ve istihdam teşviklerinin getirilmesi önerilerinde bulunuldu.​​​​​