Tüketicinin Korunması Kanun Tasarısı TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu'nda görüşülmeye başlandı.

Gümrük ve Ticaret Bakan Yardımcısı Fatih Metin Komisyon üyelerine tasarıya ilişkin bir sunum yaptı!

Metin'in Tüketici Yasasına ilişkin yaptığı sunum metni ise şu şekildedir:

Kültürümüzde selçuklu ve osmanlı dönemlerindeki ahilik sistemi ve lonca teşkilatlarına kadar uzanan "tüketicinin korunması" kavramı güçlüler karşısında zayıfların korunması ihtiyacından doğmuş olup, tüm dünyada temel bir insan hakkı olarak kabul edilmektedir.

Bilindiği üzere son 50 yıl içinde büyük bir hızla yaşanan bilimsel ve teknolojik gelişmeler insan hayatını oldukça kolaylaştırmış, tüketim açısından seçeneklerimiz çoğalmıştır.

Gümrük duvarlarının kaldırılması ve ekonomik entegrasyonların kurulmasıyla birlikte ticari anlamda ülkeler arasındaki sınırlar önemli ölçüde kalkmıştır.

İnsanların özgürce bir ülkeden başka bir ülkeye gidebilmesi ve interaktif satış yöntemlerinin geliştirilmesiyle birlikte daha çok ürün ve hizmet tüketicilere ulaşmaya başlamıştır.

Bu dinamik alışveriş ortamı, doğal olarak tüketicinin korunması kavramını modern dünyanın en güncel konularından biri haline getirmiştir.

Bugün artık, tüketicinin korunması konusu, çağdaş ülkelerin üzerinde en çok durduğu ve politikalar ürettiği alanlardan biri haline gelmiştir.

Tüketicinin korunmasına ilişkin düzenlemeler, tüketicilerin sağlığının ve ekonomik çıkarlarının korunmasının yanı sıra, belli standart ve kalitede mal ve hizmet üretimine imkân sağlamaktadır.

Bunun sonucu olarak, bir taraftan tüketici daha üst kalitede mal ve hizmete ulaşırken, diğer taraftan üreticiler, dünya standardında üretim yapmak mecburiyetinde kalmaktadırlar.

Bu durumda üreticiler, otomatik olarak dünya markalarıyla rekabet edebilir bir duruma gelmek için çaba göstermektedirler.

Dolayısıyla, tüketicinin korunması konusu, ülke ekonomisinin olumlu yönde gelişmesine katkıda bulunan önemli bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır.

Bildiğiniz gibi, anayasamızın 172. Maddesinde yer alan “devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder” hükmü ile tüketicinin korunması konusu devlet güvencisine alınmıştır.

1995 yılına gelinceye kadar tüketicinin korunması konusu genel hukuk kuralları çerçevesinde korunmaya çalışılmıştır. Ancak değişen ve gelişen satış teknikleri, büyüyen ve kurumsallaşan firmalar karşısında bireysel olarak tüketicileri bu genel hukuk kuralları ile korumak yetersiz kalmıştır.

Bu nedenle ülkemizde ilk defa 1995 yılında çıkarılan tüketicinin korunması hakkında kanun olan özel bir yasayla tüketiciler koruma altına alınmıştır.

2003 yılında kapsamlı bir değişikliğe gidilerek tüketicilere yeni haklar getirilmiştir.

1. Kanun değişikliğini gerekli kılan nedenler

Mevcut 4077 sayılı kanun 76 milyon tüketicimizi ilgilendiren ve tüm sektörlere uygulanacak ortak kuralları belirleyen çerçeve bir kanun olmasına rağmen ülkemizde ve dünyada meydana gelen değişim ve gelişim karşısında sorunları gidermekten ve ihtiyaçları karşılamaktan uzak bir hale gelmiştir.

Diğer taraftan yeni türk borçlar kanunu ile türk ticaret kanununun tüketici haklarına getirmiş olduğu yeniliklere ve özellikle ayıplı mal, genel işlem koşulları,  taksitli satışlar, ön ödemeli satışlar ile haksız rekabet ilkelerinde yapılan yeni düzenlemelere paralel değişikliklerin yapılması elzem hale gelmiştir.

Bunun yanı sıra 2007 yılında açılan ve kapanması için mevzuat uyumunun beklenildiği tüketicinin ve sağlığın korunması faslının da kapanabilmesi için ab yönergelerinin de uyumlaştırılması ve vatandaşlarımızın asgari olarak ab ülkeleri ve dünyanın diğer gelişmiş ülkelerindeki tüketicileri koruyucu yasal mevzuatta yer alan haklardan faydalandırılması amacıyla da kanunda değişiklik yapılması ihtiyacı doğmuştur.

Ayrıca bakanlığımıza, tüketici mahkemelerine ve tüketici sorunları hakem heyetlerine yapılan tüketici şikayetleri ile başta tüketici dernekleri olmak üzere tüketici ile ilgili tüm tarafların temsil edildiği tüketici konseyi kararları analiz edilerek tüketicilerin yoğun olarak problem yaşadığı alanlar tespit edilmiş ve bu problemlere çözüm getirmek için yeni bir kanunun ele alınması gereği hasıl olmuştur.

2. Kanun tasarısı taslağı hazırlık çalışmaları

Bu amaçla 2011 yılında tüketici hukuku alanında önemli çalışmaları bulunan akademisyenler ile bakanlığımız yönetici ve uzmanlarından oluşan bir özel çalışma komisyonu oluşturulmuş ve mevcut kanunun hemen hemen bütün maddelerinde bir değişiklik ihtiyacının ortaya çıkması nedeniyle kanunun değiştirilmesi yerine yeni bir kanun hazırlanmasının daha uygun olacağı değerlendirilerek yeni bir tüketicinin korunması hakkında kanun tasarısı taslağı hazırlanmıştır.

Tasarı taslağının hazırlık sürecinde çok şeffaf bir süreç izlenilmiştir.

Kanun tasarısı taslağı 23 ağustos 2012 tarihi itibariyle kamuoyunun görüşüne açılarak başta sivil toplum örgütleri olmak üzere 96 kurum ve kuruluşun görüşü sorulmuştur.

Ayrıca internet sayfasında kamuoyu ile paylaşılan taslakla ilgili pek çok kurum, kuruluş ve tüketici de görüşlerini bakanlığımıza iletmiştir.

Bu haliyle hazırlanan 9 kısım ve 87 maddeden oluşan kanun tasarısını yüce meclisimizin takdirine sunduk.

3. Tasarının hedefleri

Tasarının,

• Başta 76 milyon tüketicimiz olmak üzere,
• Tüm imalat ve ithalat sektörünü,
• Tüketiciye mal ve hizmet sunan tüm esnaf ve tacirler ile bunların meslek örgütlerini
• Tüketicinin korunması alanında faaliyet gösteren tüm stk’ları,
• Diğer kamu kurum ve kuruluşlarını

ilgilendiren ve tüm sektörlere uygulanacak ortak kuralları belirleyen çerçeve bir kanun olmasını hedefledik.

Diğer taraftan tasarının hedefleri arasında

• • Tüketicilerin işlem yaptığı tüm piyasalarda “bilinçli tüketici, basiretli tacir” ilkesinin esas alınması.
  • Tüketicilerin mahkeme dışı çözüm organları aracılığıyla, haklarını etkin, hızlı ve masrafsız arayabilmelerinin önünün açılması.
  • Tüketiciye tanınan hakların tahkim edilmesi ve buna paralel olarak ürünlerde kalite standardının yükseltilmesi.
  • Bürokratik işlemlerin azaltılması.
  • Piyasadaki rekabet ortamının gelişmesine katkı sağlanması.
  • Tacirler arasındaki haksız rekabetin önlenmesine katkı sağlanması.

Bulunuyor.

4. Kanun tasarısının getirdikleri

Tasarının genel içeriğine geçmeden önce belirtmek isterim ki mevcut tasarı ülkemiz tüketicilerine ab ülkeleri ile dünyanın gelişmiş ülkelerinin tüketicilerinin sahip olduğu haklardan daha ileri haklar getiriyor.  Tasarı özellikle

1) Tüketici hakem heyetleri, tüketici konseyi, reklam konseyi gibi tüketicilerin hak arama yollarını kolaylaştıran ve seslerini duyurmalarına imkan veren kuruluşlar yönüyle;

2) Ayıplı mal, taksitle satışlar, ön ödemeli konut satışları, abonelik sözleşmeleri gibi alanlarda ve bankacılık sektöründe tüketiciden alınan ücretlerin sınırlandırılması ve tüketicilere ücretsiz bir kredi kartı sunulmasının zorunlu hale getirilmesi gibi hususlarda ileri düzenlemeler içeriyor.

Tüketicileri daha ileri seviyede korumaya yönelik tedbirlerin alınması, tüketicilerin hak arama yollarının kolaylaştırılması, tüketicinin bilgilendirilmesine ağırlık verilmesi,

Bürokrasinin azaltılması ve hakkaniyete uygun bir ceza sisteminin oluşturulması amacıyla hazırladığımız yeni kanun tasarısı taslağı, mevcut düzenlemelerin birçoğunda değişiklik öngörmenin yanı sıra, mevcut kanunda yer almayan yeni düzenlemeler de getiriyor.

Tasarının yasalaşmasıyla birlikte;

1. Evrensel bir hak olan tüketicilerin bilgilendirilmesi esas alınarak birçok alanda tüketicilerin sözleşme imzalanmadan önce bilgilendirilmesi zorunluluğu ve tüketiciden talep edilen her türlü ücret ve masrafa ilişkin bilgilerin, sözleşmenin eki olarak tüketiciye ayrıca verilmesini zorunlu hale getirdik.

2. Küçük puntolarla ve karmaşık olarak düzenlenen sözleşmelere son verilerek tüketicilerle imzalanan tüm sözleşmelerin açık, anlaşılabilir okunabilir ve en az oniki punto büyüklüğünde düzenlenmesini zorunlu hale getirdik.

3. Sözleşmede öngörülen koşulların, keyfi bir şekilde sözleşme süresi içerisinde tüketici aleyhine değiştirilmesini engelledik.

4. Tüketiciden; haksız olarak talep edilen ücret, masraf ve komisyonların alınmasının önüne geçtik.

5. Temerrüt hali de dâhil olmak üzere, tüketici işlemlerinde bileşik faiz uygulanmasına son verdik.

6. Mevcut kanunda 7 gün olan cayma sürelerini 14 güne çıkarttık ve yeni olarak, ön ödemeli satışlar, tüketici kredisi sözleşmeleri ve finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmeler ile taksitle satış sözleşmelerinde cayma hakkı getirirerek tüketicilerimizin haklarını genişlettik

7. Ayıplı mal ve hizmette ihbar mükellefiyetini kaldırdık ve tüketiciye sağlanan hakları tüketici lehine genişlettik.

8. Tüketici kredisi ve konut finansmanı (mortgage) sözleşmelerinde tüketicinin isteği dışında sigorta yaptırılması uygulamasına da son verdik.

9. Firmalar inşaat ruhsatı almadan maketten satış olarak ta bilinen ön ödemeli konut satışı yapamayacak ve tüketicilerin yaşayabileceği mağduriyetlerin önlenmesi amacıyla bina tamamlama sigortası yaptırılmasını zorunlu hale getirdik.

10. Mağduriyetlerin en çok yaşandığı işyeri dışında yapılan satışlarda (kapıdan satışlar)  tüketicilerin haklarını genişlettik ve kapıdan satış yapacakların bakanlıktan izin almasını zorunlu hale getirdik.

11. Günümüzde 21 milyar tl ticaret hacmine ulaşmış olan ve pazardaki payını her geçen gün arttıran, internet, telefon, katalog vb. Yollarla kurulan mesafeli sözleşmeleri ayrıntılı olarak düzenleme altına aldık.

12. Günümüzde hızla arttığı gözlemlenen finansal hizmetlerin mesafeli satışlarını düzenleme altına aldık, böylece ab yönergesi ilk defa iç hukukumuza aktararak tüketicilerimize yeni haklar getirmiş olduk.

13. Milyonlarca yerli ve yabancı turisti ilgilendiren devre tatil, devre mülk ve paket turlarla ilgili tüketicilere yeni haklar tanıdık.

14. Elektrik, su, doğalgaz, internet, telefon vb. Tüm aboneliklerde tüketici, istediği zaman abonelik sözleşmesini feshetme hakkına sahip olacak ve abonelik sözleşmesinin feshi artık sözleşmenin kurulmasından daha ağır şartlara bağlanamaycak.

15. Gazete ve dergi gibi süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen promosyon kampanyaları daha sıkı kurallara tabi tutulacak.

16. Gerçeği yansıtmayan indirimli satış kampanyalarını yasakladık ve daha sıkı bir şekilde denetlenmesinin önünü açtık.

17. Tüketicilerin bilinçlendirilmesine yönelik çalışmaları arttırıcağız, bu yönde ders kitaplarına tüketici haklarına ilişkin bölümler konulmasını, radyo ve televizyonlara tüketiciyi bilinçlendirici program yayınlama zorunluluğunu getirdik.

18. Tüketiciyi aldatıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici, can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü, şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları ve engellileri istismar edici ticari reklam yapılmasını önlemiş olacağız.

19. Saldırgan ve aldatıcı nitelikte olan her türlü haksız ticari uygulamayı engellemiş olacağız.

20. Ticari reklamlar ile haksız ticari uygulamaları denetleyecek olan reklam kurulunun etkin, hızlı ve verimli çalışması ve usul ekonomisinin sağlanması amacıyla yeniden yapılandırılmasına yönelik düzenlemeleri hayata geçireceğiz.

21. Tüketicilerin hak arama yolları açısından önemli görev üstlenen ve kararları bağlayıcı olan tüketici hakem heyetlerinin etkin çalışmasını sağlayacak ve kapasitesini güçlendirecek tedbirleri alarak tüketicilerin hak arama yollarını kolaylaştırıp, mahkemelerin de iş yükünü önemli ölçüde azaltıyoruz.

22. Tüketici haklarını ihlal edenlere uygulanacak idari para cezaları caydırıcı, orantılı ve belirli olması ilkelerini göz önünde bulundurarak yeniden düzenledik.

Netice itibariyle, tüm dünyada kabul edildiği üzere, sağlikli ekonomik bir yapinin inşasi, tüketicilerin etkin bir şekilde korunduğu bir piyasa sistemiyle mümkün olabilmektedir.

Bu itibarla, getirilen yeni düzenlemeler, tüketicilerimiz için etkin bir koruma düzeyi tesis etmekle birlikte, inşallah sağlıklı bir ekonomik yapının inşasına da katkı sağlayacaktır.

Tüm bu düzenlemeleri içeren tüketicinin korunması hakkında kanun tasarısını yüce meclisimizin takdirlerine sunuyoruz.

Yüce meclisimizin değerlendirmeleri neticesinde nihai şeklini alıp yasalaşmasını planladığımız bu tasarı ile inşallah tüketicilerimiz birçok ab ülkesindeki ve diğer gelişmiş ülkelerdeki haklardan daha ileri haklar elde edeceklerdir.

Bu vesileyle tüketicilerimize önemli haklar sağlayan bu önemli tasarının hazırlanmasında ve yasalaşması sürecinde katkısı olan herkese teşekkür ediyor, çok önemli yenilikler içeren yasanın milletimize, memleketimize, ülke ekonomimize ve tüm tüketicilerimize hayırlı olmasını diliyor, sizleri saygıyla selamlıyorum.