Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ/TAI) Genel Müdürü Muharrem Dörtkaşlı, milli savaş uçağına ilişkin sözleşme görüşmelerinin yılın ilk yarısında tamamlanmasını beklediklerini, bu dönemde uçağın tasarımına ilişkin belirleyici kriterlerin de Türk Hava Kuvvetleri ve Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) ile sonlandırılacağını belirtti.

Tamamen özgün bir proje olan Milli Muharip Uçak Projesi'nde onlarca çalışma sonunda nihai tasarımın 3 değişik geometriye indirildiğini ifade eden Dörtkaşlı, "Uçak tek motorlu ya da çift motorlu olabilir, bu karar uçağın geometrisini, dolayısıyla tasarımını etkiliyor, nihai karar henüz verilmedi, çalışmalar devam ediyor. İsterlerin belirlenmesi ve riskin azaltılması faaliyetlerini içeren bir konsept fazından geçtik. Tasarım fazına girebilmek için SSM ile sözleşme görüşmelerimiz devam ediyor. 2016'nın ilk yarısında bu sürecin tamamlanacağını ümit ediyoruz" dedi.

Dörtkaşlı, projede, ülkedeki tüm kabiliyetlerin üst üste konulması, her birinden azami ölçüde yararlanılması ve mutlak sinerji yaratılmasının esas olduğunu vurgulayarak, "İsraf ya da ihmal edeceğimiz en ufak bir kabiliyet olmaması lazım. Bütün bu unsurlar bir araya getirdikten sonra da zorlu bir yolda ilerlemeye çalışacağız ve başaracağız" diye konuştu.

Tasarımda kritik karar motor sayısı

Milli muharip uçağın tasarımına ilişkin nihai kararın da yılın ilk yarısında şekilleneceğinin tahmin ettiğini dile getiren Dörtkaşlı, motor sayısının kararlaştırılmasının tasarım aşaması için kritik bir karar olduğunu belirtti. Dörtkaşlı, şunları kaydetti:

"Biz ilk faz çalışmalarımızı tamamladık, bundan sonra kullanıcının nihai kararını vermesini bekliyoruz. Her 3 model ile vazife isterleri ve harekat kabiliyetleri sağlanabilir. Çalışmalarımız bu seçimin yapılmasından sonra detaylanacak. Uçağımızın tasarımı ve içerisinde kullandığımız alt sistemler de olabildiğince milli. Projede hedeflenen milli egemenliğimizi etkilemeyecek konularda hazır alt sistemlere bu aşamada gidilebilir, ileride onlar da yerlileştirilebilir. Şu aşamada konuştuğumuz konular arasında onlar da var."

Kamuoyu desteği önemli

Uçak geliştirmenin zorlu bir süreç olduğunu vurgulayan Dörtkaşlı, özellikle kamuoyunun bu sürece hazır olmasını ve desteğini sürdürmesini beklediklerini söyledi. Dörtkaşlı, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Kamuoyumuzdaki heyecanı anlıyoruz. Vatandaşlarımız, hangardan çıkış töreni gerçekleştirdiğimiz özgün ürünlerimizin kısa sürede 'uçuşa başladı' müjdesini duymak istiyor. Ne yazık ki havacılıkta bu mümkün değil. Çünkü hangardan çıkışı yapılan uçağımızın yerde yapılması gereken birtakım fonksiyonel testlerden geçmesi gerekiyor, bunları hangarda yapamayız. Yakıt koyuyoruz, elektrik veriyoruz ve bazen ortaya çıkan problemlerin giderilmesi için çalışmalar yapıyoruz. Uçağı pistte koşturuyoruz, havacılık tabiriyle taksi testleri gerçekleştiriyoruz. Sonrasında ilk uçuşu yapıyoruz. İlk uçuştan sonra 300-500 sortiyle sertifikalıyoruz.

Milli imkanlar ile üretilen özgün ürünlerimizin hangardan çıkış gururunu bizimle paylaşan kamuoyu, ürünümüzün hangar çıkışını yaptığımızda kısa sürede uçuşunun gerçekleştirileceği ve Türk Silahlı Kuvvetlerine teslim edileceği beklentisi ve heyecanı içinde olabiliyor. Havacılık endüstrisinde yöntem bu şekilde değil. Ürünün kullanım aşamasına gelmesi yıllar alabiliyor. Havacılık endüstrisinin en ileri teknolojilerini kullanan, bizden 50-100 yıl önce başlayanlar için de bu geçerli. Hangar çıkışı çok önemli bir aşama. Uçağın tasarımdan, uçuş ve sertifikasyon aşamalarına geldiğini gösteren, bir yerde hayallerin artık somuta dönüştüğü ve dünya ile bunu paylaştığınız an. Bu yüzden tüm havacılık firmaları bu aşamayı gurur anı olarak kamuoyu ile paylaşır.

İlk uçuşta ise gerek tasarım ve test süreçlerinin zorlukları sebebi ile gerekse uçuşu engelleyebilecek birçok belirsiz faktör olabileceği nedeniyle ilk uçuş töreni yapılmaz. Uçmayı planladığımız ve sabahın erken saatlerinde insanları ilk uçuş için topladığınızda türbülans olabilir, uçamayabilirsiniz ya da koşarken bir sinyal çakar vazgeçebilirsiniz, test sonuçlarına göre yer testini yineleyebilirsiniz. Dolayısıyla tören havacılık endüstrisinde hangar çıkışında yapılır ve proje gereklerine göre 6, 8, 10 ay gibi sürelerde ilk uçuş yapılır. Uçuşlar ve zor testleri takiben, sertifikasyon alındıktan sonra son bir tören vardır, 'teslim töreni'. Amacımız da milli muharip uçağı, teslim töreninde kamuoyuyla buluşturabilmek."