O gün ilk toplantısını yapan Meclis, Vatanın kurtuluşu ile devletin kuruluşunu birlikte hayata geçirdi.
Bugün aynı zamanda Türk milletinin, bu topraklar için şehit düşenlerin geride bıraktığı çocukları şefkati ile sarıp sarmalamaya başladığı günün yıldönümü. bugün, bütün çocukların bayramı. Ama en çok şehit yadigarı, “mini mini vatandaşların” bayramı.

Osmanlı’nın son dönemi peş peşe gelen savaşlar içinde geçti. Trablusgarp ve Balkan savaşlarının ardından Birinci Dünya Savaşı patlak verdi. Çanakkale, Filistin, Irak, Kafkas cephelerinde yüzbinlerce asker şehit düştü. Geride kalan kimsesiz çocukların bakımı için 1917 yılında Himaye-i Eftal Cemiyeti kuruldu.

1919 yılında milli mücadele yani Kurtuluş savaşı başladı. Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin oluşturulmasının ardından 1921 yılında Himaye-i Eftal Cemiyeti Ankara’da yeniden yapılandırıldı. Ölüm kalım savaşının en sıcak günlerinde, milli mücadelede şehit düşenlerin geriye bıraktığı yetim ve öksüz çocuklara mümkün olduğu kadar sahip çıkılmaya çalışıldı.
30 Ağustos 1922’deki büyük zaferle birlikte vatan kurtuldu.

Rozet bayramı
Meclis’in kuruluş yıldönümü olan 23 Nisan, 1923’ten itibaren milli hakimiyet bayramı olarak kutlanmaya başlandı. Aynı gün 23 Nisan 1923’te Himaye-i Eftal Cemiyeti, bağış pulları hazırladı. Cemiyetin, bir yıl sonra 23 Nisan 1924’te Hakimiyet-i Milliye Gazetesi’nde “Bugün yavrularımızın rozet bayramıdır” başlıklı duyurusu yayınlandı ve şehitlerden geriye kalan yetim çocuklar için bağış kampanyası başlatıldı.

Ömer Aymalı’nın Dünya Bülteni’nde yayınlanan çalışmasına göre; Hakimiyet-i Milliye Gazetesi’nin 23 Nisan 1926 günlü sayısında, “23 Nisan Türklerin Çocuk Günüdür” başlığı altında cemiyetin duyurusu yayınlandı. Cemiyet, 23 Nisan’ı çocuklar günü olarak kabul ettiğini duyurdu. Kahveci, arabacı ve otomobilci esnafının 23 Nisan’da elde edecekleri gelirin bir bölümünü Himaye-i Eftal Cemiyeti’ne bağışlayacakları ilan edildi. Cemiyetin bağış çağrısında şöyle deniyordu:

“Millet Meclisimizle millî devletimizin Ankara’da ilk teşkile günü olan Millî Bayram Cemiyetimizce çocuk günü olarak tesbit edilmiştir. Bize yeni bir vatan ve yeni bir tarih yaratıp bırakan mübarek şehitlerle fedakar gazilerin yavruları fakir ve ıstırabın evladları ve nihayet alelıtlak (genel olarak) bütün muhtac-ı himaye-i vatan çocukları namına milletin şevkatli ve alicenab hissiyatına müracaat ediyoruz. Kadın, erkek, genç, ihtiyar hatta vakti ve hali müsait çocuklardan mini mini vatandaşlar için yardım bekliyoruz.”

Cemiyetin ilan ettiği çocuk bayramı, 1927 yılında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün himayesinde kutlandı. Atatürk, makam araçlarından birini çocuklara tahsis etti. Çocuk Sarayı’nda Cumhurbaşkanlığı Bandosu konser verdi.

O gün belki de içten içe en fazla duygulanan kişilerden biri Atatürk’ün 19 yaşındaki evlatlığı Abdürrahim idi. Mustafa Kemal, 1916’da Rus işgalinin püskürtüldüğü Kafkas Cephesi’nde 2. Ordu Komutan vekiliydi. Diyarbakırlı Abdürrahim 8 yaşındaydı ve savaşta annesi ile babasını kaybetmişti. Mustafa Kemal, yetim Abdürrahim’i evlatlık edindi.

Naciyemin erkeciği...
Mustafa Kemal, 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun’a gittiğinde yetim ve öksüz Abdurrahim’i, İstanbul’da Beşiktaş Akaretler’deki evde annesi Zübeyde Hanımın yanında bıraktı. Zübeyde Hanım’a, “Bu çocuğu biz büyütelim. Bu çocuk bizim çocuğumuz olsun” diyerek... Zübeyde Hanım, yeni yitirdiği ve acısının sızısını hâlâ kalbinde taşığıdı küçük kızı Naciye’nin yerine koydu Abdürrahim’i, “Naciyemin erkeciği” diyerek sevdi ve kolladı.

23 Nisan çocuk bayramı olarak ilk kez resmi törenlerle 1933 yılında kutlandı. Atatürk, çocukları makamında kabul etti. Makamlara çocukların oturması da, ilk kez 1933’de uygulandı. 1935 yılında çıkan yasada bayramın adı Milli Hakimiyet Bayramı idi. Ama uzun yıllar fiilen milli hakimiyet bayramı ile çocuk bayramı bir arada kutlandı. UNESCO’nun 1979 yılını Çocuk Yılı ilan etmesiyle birlikte 23 Nisan, uluslararası bir nitelik kazandı. TRT tarafından dünya çocuklarının davet edildiği 23 Nisan Çocuk Şenliği düzenlenmeye başlandı. 1980 yılındaki yasal düzenleme ile de bayramın adı Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı olarak değiştirildi. Türkiye, çocuklara milli bir bayramın armağan edildiği tek ülke. (Milliyet)