SAHİ NELER OLUYOR GÜMRÜKLERDE?

GÜMRÜĞÜN KAPISINA MÜHÜR MÜ VURULACAK?

Öyle böyle değil, 150 yıllık bir geçmiş ta Osmanlı'nın mirası... Ancak son dönemlerde, son yıllarda hızlı bir değişimin içerisinde. Hemen hergün yeni bir uygulama, yeni yasa bilemediniz yeni yeni yönetmelikler...Sahi neler oluyor gümrüklerde? İsterseniz bu sorunun cevabını bulmak için önce bir, iki yıl öncesine gidelim sonra bir kebapçıya.. Evet, evet bir kebapçıya...

MÜSTEŞARLIKTAN BAKANLIĞA UZANAN SÜREÇ

Türkiye'nin başkanlık sistemine geçmesiyle birlikte, hem personel açısından hem de işlevsel açıdan kamu kurum kuruluşları içerisinde ayrı bir yeri olan Gümrük Müsteşarlığı bir süre sonra Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesine tabi oldu. Ama yeni hükümet sistemi ile birlikte yeniden yapılandırma çalışmasından Mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığı da nasibini aldı. Eski başbakanlık gümrük müsteşarlığının yerini alarak bir süre Gümrük ve Ticaret Bakanlığı olarak örgütlenen, kendisi dış ticaretle ilgili olduğu halde sadece iç ticaret birimlerini barındıran bu bakanlık, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile şimdi de dış ticaret politikasını belirleyen mülga Ekonomi Bakanlığı ile birleştirildi. Böylece yılların gümrük teşkilatı Türk devlet yapısı içerisindeki yerini kaybetti!

OYSA Kİ DÜNYA DA..

Merak etmiş olabilirsiniz 'bizde gümrük teşkilatı bitirilirken gelişmiş ülkelerde nasıl yapıya sahip?' diye. Bakın Avrupa'dan örnek vereyim sizlere. Almanya'da yabancı işçilerin kaçak çalışıp çalışmadığını dahi gümrük teşkilatı kontrol ediyor. Üstelik ülkede 2. Dünya Savaşı'ndan sonra federal düzeyde silah taşıma yetkisi sadece gümrüğe tahsis edilmiş. Fransa.. Fransa'da gümrük en az jandarma ve polis kadar önemli. Yaptırım ve sahası geniş. Örneğin, Manş Tüneli'nin kontrolü ve güvenliği Fransız gümrük teşkilatına emanet. Diğer Avrupa ülkelerindeki durum Almanya ve Fransa'dakinden pek de farklı değil. Ya ABD.. ABD'de gümrükler ulusal güvenliğin vazgeçilmezi olarak görülüyor.
Ya bizde? Bizde şu sıralar şu sorunu cevabı aranıyor ' Bir çok başarılı işlere imza atmış hükümet gümrük teşkilatını tasfiye mi ediyor?' Şu açıktır ki, Mülga Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile birleştirilirken 'Aile' adını. Ancak maliyeden sonra hazineye en çok gelir kaydeden gümrüklerin ise, ne önünde ne arkasında koruyacağı bir ibare kalmadı. Teşkilat kurumsal kimliğini kaybetti!

BİTİRMEK İÇİN NELER Mİ YAPILDI?

Evet bence asıl sorulması ve cevabı verilmesi gereken soru bu; 'Bitirmek için neler yapıldı?' Bakanlığın başına özel sektörden bakan ve bakan yardımcısı atandı. Müsteşarlık ve yardımcılık kadroları da kaldırılınca son derece teknik, akçeli ve silahlı işler yapan gümrük teşkilatı kafası kesilmiş ama kolları olan ahtapota benzedi. Kocamaaannn gümrük teşkilatının bürokrasisi başsız kaldı. Ha devlet bunu böyle bırakır mı? Tabi ki bırakmaz! Şuan teşkilat yasası küllüye ile bakanlığın arasında mekik dokuyor. Mekik dokuyor dokumasına ama yaşanılan süreç bana bir hayli uzun geldi. Uzun gelmesinden öte teşkilatın yapısının nasıl olacağı, taşların nasıl oynayacağı inanın şu sıralar en çok merak ettiğim şey haline geldi.

HAYDİ ŞİMDİ KEBAPÇIYA..

Hal böyle olunca fazla dayanamadım. 'Ne olacak bu teşkilat yasasının durumu' diyerek evden dışarı attım kendimi. Aradan ne kadar bir süre geçti bilmiyorum önüme konan kebap tabağı ve bir şişe şalgam ile de kendime geldim. Etrafımda sevgili dostlarım. Ankarayı bilenler bilir AK Parti Genel Merkezi'nin karşısındaki Değirmendere Cağ Kebapçısı'ndaydım. Dedim ya önümde kebap tabağı bir şişe şalgam diye.. Ama kim görüyor kebabı kim görüyor şalgamı. 'Hadi Bismillah' diyecek oldular ama ben patlatıverdim art arda sorularımı 'Ne olacak bu teşkilat yasası, son durum nedir' diye. İşte bunu sormamla birlikte dostlar bastı kahkahayı. İçlerinden biri 'İşte gazetecilik bu. Adam kebaptan önce yasayı soruyor'...  O çatal, bıçak gürültüsünün arasında can kulağı ile onları dinledim dostlarımı. Bana söylenilen aynen şu sevgili okurlar. 5 veya 9 Ocak 2019'da imzalanacak. 10 Ocak Resmi Gazete'de de yayınlanacak. Rahatlamıştım batırdım çatalı kebabın böğrüne...

YAYINLADI.. PEKİ İÇERİSİNDE NELER VAR?

Dostların dedikleri aynen çıktı. Yasa 10 Ocak 2019 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlandı. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Ticaret Bakanlığı için hiyerarşik yapı ameliyat edilmiş. Peki yasanın içerisinde neler var şöyle bir bakalım. Bakanlığın hizmet birimleri 21 olarak belirlenmiş. 7 yeni genel müdürlük oluşturulurken, 9 birim de iptal edilmiş!

İHDAS EDİLEN GENEL MÜDÜRLÜKLER ŞUNLARDIR:

- ULUSLARARASI ANLAŞMALAR VE AB GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- DIŞ TEMSİLCİLİKLER VE ULUSLARARASI ETKİNLİKLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- ESNAF SANATKARLAR VE KOOPERATİFÇİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- TİCARET ARAŞTIRMALARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- RİSK YÖNETİMİ, TASFİYE VE DÖNER SERMAYE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- PERSONEL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- HUKUK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
 

İPTAL EDİLEN BİRİMLER:

- ANLAŞMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- AVRUPA BİRLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- ESNAF SANATKARLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- KOOPERATİFÇİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- RİSK KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- TASFİYE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- PERSONEL DAİRESİ BAŞKANLIĞI
- EĞİTİM DAİRESİ BAŞKANLIĞI
- 1. HUKUK MÜŞAVİRLİĞİ

HARFLERLE AKTARACAĞIM

72-1 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde, Ticaret Bakanlığı'nın birimlerinden yer alanları sizlere harflerle aktarıyorum: 
K,)L,)M,)N),O),Ö),P),R) sekiz birim ortak ekonomi, ticaret, gümrük olarak birimler (Ç),G),J)” yani üç birim gümrük idaresinin uygulamaları ile değerlendirilmiş. (C),Ğ,H),I); dört birim de ticaret uygulamaları ile değerlendirilmiş. A),B),D),E),F),İ) yani altı birim ekonomi idareleri uygulamaları ile düşünülmüş. Toplamda 21 bakanlık hizmet birimi oluşturulmuştur.

VE ŞİMDİ MİKROFON BENDE

'Eee sen bir şeyler söylemeyecek misiniz?' derseniz olur mu öyle şey! Şimdi mikrofon bende...
Ortak kullanılacak sekiz hizmet biriminin üçünde farklı mevzuat uygulamaları yapılmaktadır. Beşinde aynı uygulama ve mevzuat takip edilmektedir. En önemlisi personelinin hiyerarşik yapısı, özlük hakları, rotasyon değerlendirmeleri alt üst ilişkisi farklılıklar, kurum içi geçişler, eğitim hizmetleri, farklı taşra yapıları nasıl değerlendirilecektir. Personel merkez ve taşra yapılarında organizasyonlar nasıl olacaktır? Özlük hakları eşleştirilmesi nasıl yapılacaktır? Gümrükte mesai ekonomide toplanan personele dağıtılan tutarlar, ticaret biriminde toplanan, dağıtılan değerler nasıl eşleştirilecektir?

ÜÇ AYRI GENEL MÜDÜRLÜK.. BEN DERİM Kİ..

Bir bakanlıkta 21 birim oldukça, çok organizasyon ve şekiller oluşturacaktır. İthalat ve ihracat genel müdürlükleri ve gümrükler genel müdürlüğü ayrı işleri yapmaktadır. Birbirini tamamlamakta ya da içermektedir. Üç ayrı genel müdürlük ticaretin kolaylaştırılması için değil, zorlaştırılmasının hiyerarşik kırtasiyeciliğin arttırılmasıdır. Aynı durum uluslararası anlaşmalar ve AB dış temsilcilikler ve uluslararası etkinlikler genel müdürlüklerinde de durum aynıdır. İki birim tek hizmet birimi olabilirdi. Serbest bölgeler yurt dışı yatırım hizmetleri genel müdürlüğü ile risk yönetimi tasfiye ve döner sermaye genel müdürlüğü, aynı teşkilat iki hizmet birimi tek hizmet birimi olabilirdi. İç ticaret, ticaret anlaşmaları genel müdürlükleri tek hizmet birimi olabilirdi. On bir hizmet birimi beş hizmet birimine düşürülebilir. Bu da 21 birimden 11 birim düşüp 5 eklediğimizde 15 hizmet birimi ile eskiden üç bakanlıkta yapılan kamu hizmetleri 15 hizmet birimi ile yerine getirilebilirdi.

ESKİ ALIŞKANLIKLARIN DEVAMI OLUR MU?

Aynı bakanlıkta 3 teşkilat hiyerarşik yapısı, farklılıkları ne olacaktır? Ya rotasyon kaldırılmalı, ya da her bir farklı birime rotasyon getirilmelidir. 21 farklı hizmet birimi tek bakanlıkta kısacası karışıklığa yol açacak farklı kanun ve mevzuatı ve taşra yapısı ticaretin kolaylaştırılması değil karıştırılması, eski alışkanlıkların devamı olacak gibi izlenim vermektedir. Bu hiyerarşik yapıyı açacak hukuk, hiyerarşi, alt yapı, demirbaş, yapısal ve hiyerarşik ikincil-üçüncül düzenlemelerin acilen yapılıp uygulamaya sokulması gerekmektedir.

Bakanlığın temel personel iskeletini gümrük teşkilatı oluşturmaktadır. 2018 verilerine göre, ekonomi personelinin toplam sayısı 5 bin (4918) civarında personeli 15 bin civarında gümrük personeli, 3 bin civarında ticaret personeli bulunmaktadır. Görüldüğü üzere toplamda 23 bin civarında personel bulunmaktadır. Ekonomin oransal oranı yüzde 21'dir. Ticaretin ise yüzde 14'tür. Gümrük teşkilatının ise, yüzde 65'dir. Ekonomi ve ticaret birimlerinin toplamı ise yüzde 35'tir. Yani gümrüğün yarısı kadardır. Bu yapının AB teşkilat yapısı, işleyişleri ile entegresi, eşleşmesi nasıl sağlanacaktır? Bu eşleşme sağlanmazsa iç ve dış ticaret kargaşaya, bu kargaşa israf ve çeşitli zorluklara yol açabilir. Gümrük üst düzey bürokratların kısır çekişmesi sonucu kaçınılmaz son ne yazık ki yukarıda aktardığım gibi oldu. Yüzde 65 personel sayısı ile ekonomi ve ticaretin yüzde 35'ine teslim olmak ne kadar acıdır. Kimse kusura bakmasın, kızmasın ama kuş bakışı ile görünen tabloda insanın aklına şu geliyor...'KINA'...'KINA'

"BAŞKENT ANKARA'DAN SON DAKİKA KULİS BİLGİSİ"

Bakanlık merkez ve taşra teşkilatında görev yapan şube müdürlerinin, daha önceki dönemlerdeki gibi araştırmacı kadrolarına atanacağı bakanlık koridorlarında sıkça seslendiriliyor.

- YAZARIN NOTU -

DEĞERLİ OKURLARIM, BANA EŞ DURUMU ATAMALARI VE YOLLUK KONULARIYLA İLGİLİ OLARAK TARAFIMA GÖNDERİLEN MAİLLERİ GÜNDEMİN DOLU OLMASI NEDENİYLE BUNDAN SONRAKİ KÖŞE YAZIMDA İŞLEMEYE ÇALIŞACAĞIM.