Ankara
Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün Milli Mücadele'yi başlatmak için 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkışının 105. yıl dönümünde kutlanan 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı kapsamında tüm Türkiye'de çeşitli etkinlikler düzenlenecek.
Bandırma Vapuru ile 19 Mayıs 1919'da Samsun'a ulaşan Mustafa Kemal Paşa, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesini de başlatıyordu. Samsun'da yakılan istiklal ateşi tüm Anadolu'yu saracak ve yaklaşık 3,5 yıl süren Milli Mücadele, 9 Eylül 1922'de düşmanın vatandan çıkartılmasıyla başarıya ulaşacaktı.
Türk milletinin kurtuluşunun, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun ilk adımı olan 19 Mayıs, Türk tarihinin özel günleri arasında yerini aldı.
Samsun halkı 1926'dan itibaren 19 Mayıs'ı "Gazi Günü" olarak kutlamaya başladı. Mustafa Kemal Paşa'nın Atatürk soyadını almasından sonra 19 Mayıs 1935'ten itibaren ise bu günün adı, "Atatürk Günü" oldu. 1937 yılında yurt geneline yayılan kutlamalar için "İdman Bayramı", "Jimnastik Bayramı" isimleri de kullanıldı.
Ankara'da 19 Mayıs 1938'de düzenlenen törenlerde ise bu özel günün adı artık "Gençlik ve Spor Bayramı" olarak ilan edildi.
Törenden kısa bir süre sonra Dahiliye Vekaletinin hazırladığı yasa tasarısı, Meclis Başkanlığına sunuldu. 2739 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkındaki Kanun'a 20 Haziran 1938'de yapılan ekle, mayıs ayının 19'uncu günü "Gençlik ve Spor Bayramı" oldu. 1981 yılında yapılan son değişlikle 19 Mayıs günü "Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı" adını aldı.
Atatürk'ün katıldığı son 19 Mayıs kutlaması
Ankara'da 19 Mayıs 1938'de düzenlenen etkinlikler, Atatürk'ün katıldığı son 19 Mayıs kutlaması oldu. O günkü kutlamalar, Anadolu Ajansı arşivinde detaylı şekilde yer aldı. Ankara'daki kutlamalara ilişkin haberde, şu ifadelere yer verildi:
"Bütün şehir daha dünden beri baştan başa bayraklarla bütün caddeler dövizlerle süslenmiş bulunuyordu. Bu sabah saat yedide Atatürk'ün bundan 19 sene evvel 19 Mayıs günü, Samsun'da karaya çıktıkları saatte atılan 21 pare top ile ve yine bu dakikada bütün fabrikaların düdüklerini çalmak suretiyle tesidine başlanmış olan gün fevkalade bir dekor içinde devam edip gitmiştir. Günün en büyük tezahürü Ankara orta ve yüksekokulları ile spor kurumlarının statta yaptıkları spor gösterileri olmuştur. Statta yapılacak bu gösterilerde hazır bulunabilmek için halk daha sabahın erken saatlerinden itibaren stada giden yollara dökülmüş bulunuyordu."
Gençlerin bandolar eşliğinde ana yollardan geçerek Zafer Abidesi'ne çelenk koyduğu anlatılan haberde, "Zafer Abidesi önündeki bu tezahürden sonra yürüyüşe devam eden alay, stadyuma geldiği zaman bütün stat, sayısı elli binden fazla tahmin edilen kalabalık bir halk ile dolmuş bulunuyordu." ifadelerine yer verildi.
"Atatürk, 19 Mayıs gününü Türk gençliği ve sporculuğuna tahsis etti"
Bu törende Dahiliye Vekili Şükrü Kaya'nın yaptığı konuşmaya da haberlerde yer verildi.
Kaya, Türk gençleri ve halkının tarihin dönüm günlerinden en büyüğünü kutladığını belirterek, "Atatürk, bu 19 Mayıs gününün Türk gençliğine ve Türk sporculuğuna tahsis edilmesini tensip buyurdular. Milletimiz de o günün hatırasını sizin bayramınız olarak kutluyor. Milli bayramlarımız arasına girecek olan bugünü buradan böyle her yıl kutlayacağız. Münasip göreceğinizi tahmin ederek sizin için yapılan bu sahanın adını bu ulu güne izafe etmek istedim. Tasvip ederseniz bundan böyle bu sahanın adı '19 Mayıs Stadyumu' olsun." ifadelerini kullandı.
Şükrü Kaya, konuşmasında şöyle dedi:
"Atatürk, yarattığı eseri, büyük nutkunda Türk gençliğine emanet etmişlerdi. O emanetle bu gençlik bayramı arasındaki yakınlık ve samimi alaka aşikardır. O kadar büyük fedakarlıklarla güçlüklerle elde edilen istiklal ve Cumhuriyet ancak böyle yüksek evsaf, kabiliyet ve ahlakta yetiştirilecek temiz kanlı, temiz ellere bırakılırdı. Size bırakılan bu kıymetli ulusal emaneti, ilelebet muhafaza ve müdafaa edeceğinize; hatta büyülterek yükselteceğinize, başımızda ulu ve ulusal önderimiz olduğu halde bütün Türk milleti emin ve yarınından müsterihtir. Vatan, millet sizlere güveniyor ve sizlerle övünüyor."
Stadı saran alkış tufanı içinde Atatürk şeref tribününe girdi
AA'nın 19 Mayıs 1938'de yayımlanan bültenlerine göre, bu konuşmanın ardından çeşitli okulların gösterileriyle kutlamalar devam etti.
Haberde, Atatürk'ün kutlamaya katıldığı anlar şöyle anlatıldı:
"Mektep kızlarımızın idman hareketleri başlamıştır. Bu hareketlerin devamı esnasında bütün stadı saran alkış tufanı içinde Büyük Şef Atatürk, şeref tribününe girmişlerdir. Atatürk burada hazır bulunmakta olan zevata ayrı ayrı iltifatta bulunmuşlar ve Yugoslav Harbiye ve Bahriye Nazırı General Mariç ile de görüşmüşlerdir. Gençlerimizin büyük günlerini canlandıran idman tezahüratının bundan sonraki kısımları Büyük Şef'in huzurunda geçmiştir. Atatürk merasimin sonlarına doğru stattan ayrılırken gelişlerinde olduğu gibi büyük bağlılık tezahüratıyla uğurlanmıştır."
Haberde, Ankara Stadı'nda 5 saat süren törenlerin baştan sonuna kadar büyük bir alaka ve sempatiyle takip edildiği bildirildi.
Atatürk, bu törenin ardından Hatay meselesiyle alakalı olarak Mersin'e seyahat etti. Atatürk'ün son yurt gezisi olan bu seyahat için Ankara'dan uğurlanışı da AA bültenlerinde yer aldı.
AA