Ankara
Görüşmelerde kimi zaman tartışma yaratan ifadeler kullanılıyor, kimi zaman da 15 dakika olması gereken konuşmalar saatlerce sürüyor.
AA muhabiri, 78 yıllık BM Genel Kurul görüşmelerinin ilgi çekici ve tartışmalı anlarını derledi.
En uzun süren konuşma rekoru Küba lideri Castro'nun..
BM Genel Kurulunda konuşmaların maksimum 15 dakika sürmesi istense de konuşmacının zamanı nasıl kullanacağına genellikle müdahale edilmiyor. Bu nedenle Genel Kurul'da bazı konuşmacıların kullandığı süre, dakikalar değil saatler sürüyor.
Eski Küba Devlet Başkanı Fidel Castro'nun 26 Eylül 1960'da yaptığı konuşma da bunlardan biri.
Genel Kurul'da yaklaşık 4,5 saat (269 dakika) konuşan Castro, bu konuşmada "(Dönemin ABD Başkan adayı John F.) Kennedy milyoner, cahil ve okuma yazma bilmeyen biri olmasaydı, köylülere karşı isyan edilemeyeceğini açıkça anlardı." ifadesiyle de tarihi anlardan birine adını yazdırdı.
Chavez, Bush'u "şeytana" benzetti
Geçen 78 yıllık süreçte birçok sert tartışmanın yaşandığı Genel Kurul'da, liderlerin diğer ülke liderlerine hakarete varan sözler sarf ettikleri ve birbirlerini suçladıkları anlar da yaşandı.
Eski Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez, 2006'da yaptığı konuşmada, kendisinden bir gün önce kürsüye çıkan eski ABD Başkanı George W. Bush için İncil'de şeytan ile ilişkilendirilen kükürde atfen, "Şeytan dün buraya geldi, bugün hala kükürt kokuyor." demesi ilginç anlardan biri olarak kayıtlara geçti. Chavez, Bush'un halefi Barack Obama döneminde ise kürsünün artık "kükürt kokmadığını" söyledi.
Nikaragua Devlet Başkanı Daniel Ortega'nın, 1987'de yaptığı konuşmada, ABD'yi Latin Amerika'da "isyancıları finanse etmekle" ve Nikaragua'da devlet başkanlığı yapan "Anastasio Somoza Debayle diktatörlüğünü desteklemekle" suçlaması, ABD delegasyonunun salonu terk etmesine yol açtı.
O dönem ABD'nin BM Büyükelçisi olan Vernon Walters, "Nikaragua halkı oturup onu dinlemek zorunda olabilir ama ben değilim." dedi.
Genel Kurul'daki diğer bazı unutulmaz konuşmalardan örnekler
Belleklere kazınan konuşmalara ve bazen de gaflara sahne olan BM Genel Kurulunda en dikkat çekici anlardan biri, 2009'da dönemin Libya lideri Muammer Kaddafi'nin yaptığı yaklaşık 100 dakikalık konuşma oldu.
Kaddafi, BM Güvenlik Konseyine yönelik eleştirisini "Buna güvenlik konseyi denmemeli, terör konseyi denmeli." sözleriyle ifade etti.
Eski Uganda Devlet Başkanı İdi Amin de 1972'de yaptığı konuşmada, eski İngiltere Başbakanı Edward Heath'i övdükten sonra, onu Adolf Hitler'le kıyaslayarak büyük bir gafa imza attı. Amin, daha sonra yanlışını düzeltmek için "Hitler değil, Winston Churchill'i kastetmiştim. Heath, Churchill'e benziyor." ifadelerini kullandı.
Oturumların açılış ve kapanışı İzlanda tokmağıyla yapılıyor
İzlanda'nın, 1952'de BM Genel Kurul Başkanı'na oturumları açıp kapatmak, gündemi kabul etmek ve kararları oylamada kullanmak için tokmak hediye etmesinin ardından tokmak, Genel Kurul'un simgesi haline geldi.
İzlanda'nın hediye ettiği tokmak, 1960'da İrlandalı diplomat Frederick Boland'ın, eski Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Nikita Kruşçev'i sakinleştirmeye çalıştığı sırada yanlışlıkla kırıldı.
Olayın ardından, İzlanda'dan talep edilen yeni tokmak da 2005'te kayboldu, yerine yenisi getirilmek zorunda kalındı.
Genel Kurul açılış konuşmalarının Brezilya tarafından yapılmasının ardındaki gerçek
Brezilya, ev sahibi ülke ve BM Güvenlik Konseyi daimi üyesi dahi olmamasına rağmen, her yıl BM Genel Kurulundaki yüksek düzeyli toplantıların düzenleneceği haftayı başlatan konuşmayı yapıyor.
Eski BM Protokol Şefi Desmond Parker, 1955'teki 10. BM Genel Kurulundan bu yana devam eden bu uygulamanın nedenini, "Eski zamanlarda, ilk konuşmayı kimse yapmak istemediğinde, Brezilya her zaman ilk konuşmayı yapmayı teklif ederdi. Böylece Genel Kurul'da ilk konuşma hakkını kazandı." şeklinde açıkladı.
Parker, konuşmacılar için liste açıldıktan sonra adını yazdırmakta hızlı davranan ülkenin konuşma sırasında öne geçtiğini aktararak "Hızlı olan kazanır." ifadesini kullandı.
Genel Kurul'da konuşma sırası alfabetik olarak gitmiyor. Brezilya'dan sonra söz alan ev sahibi ABD'nin ardından, konuşma sırası tüm üye devletler için temsil düzeyine, konuşma talebi bulunduğu zamana ve coğrafi denge gözetilerek diğer bazı kriterlere dayanıyor.
Oturma düzeninin kendine özgü kuralı var, resmi seremoni yok
Genel Kurul'da oturma düzeninin de kendine özgü kuralı bulunuyor. Genel Sekreter, tüm üye devletlerin isimlerinin yer aldığı şapkadan rastgele bir üye devletin ismini seçiyor.
Seçilen ülke, sağ taraftaki ilk koltukta oturmaya hak kazanıyor ve ardından oturma düzeni alfabetik sıraya göre devam ediyor.
Parker, bunun amacının fırsat eşitliği ve eşit dağılımı sağlamak için herhangi bir ülkenin her yıl aynı yerde oturmasını engellemek olduğunu kaydetti.
Görüşmelere katılan çok sayıda lider ve delegasyon olduğundan resmi karşılama töreni yapılmasının mümkün olmadığını söyleyen Parker, Protokol ve İrtibat Servisi'nden bir ya da iki görevlinin devlet ve hükümet başkanlarını karşıladığını belirtti.
BM Genel Kurulunda yaşan diğer olay ve enstantaneler
Endonezya, Malezya ile yaşanan anlaşmazlığın üzerine 1965'te BM'den ayrılmak için mektup sunan ilk ve tek ülke oldu.
Genel Kurul'un en küçük misafiri 2018'de dönemin Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern'in 3 aylık bebeği oldu.
Kovid-19 salgını nedeniyle BM Genel Kurulu tarihinde ilk kez 2020'de çevrim içi oturum düzenlendi.
Bu yıl 78'incisi düzenlenecek BM Genel Kurulu oturumunda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ilk gün konuşma yapacak.
19-26 Eylül'de yapılacak oturuma 190 ülkeden üst düzey katılım olması bekleniyor..
AA