Ankara
Ortaya çıktığı Aralık 2019'dan bu yana tüm insanlığı etkileyen yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı geliştirilen aşıların kullanımına ülkelerde onay verilirken, yıl boyunca virüsün yeni varyantları tespit edildi. Küresel anlamda sosyoekonomik şartları ağırlaştıran, salgın önlemleri ve yasaklar, yılın ilk çeyreğinde protesto edildi. Yer yer şiddet olaylarının görüldüğü protestolarda, hayatını kaybedenler ve gözaltına alınanlar oldu.
Takvimler 20 Ocak'ı gösterdiğinde, tüm dünyanın gözü ABD'deydi. Kasım 2020'de düzenlenen seçimlerden galip çıkan Joe Biden, Kongrede düzenlenen törende yemin ederek ülkenin 46. Başkanı oldu. Biden, törenden sonra yaptığı halka sesleniş konuşmasında, "birlik" mesajı verdi. Biden, görevindeki ilk gününde selefi Donald Trump'ın sıkça tartışılan politikalarını geri çevirmeye yönelik 17 kararnameye imza attı.
ABD'de aşırı sağcı gruplar ve Donald Trump destekçileri, Kasım 2020 seçimlerinin sonuçlarının onaylanması için oturumun yapıldığı Kongre binasını bastı. 5 kişinin hayatını kaybettiği baskın, ABD basını tarafından "darbe girişimi" olarak yorumlandı.
41. Körfez İşbirliği Konseyi Zirvesi'nde, Katar'a uygulanan ambargonun kaldırılması, tarafların ilişkilerini normalleştirme aşamalarını beraberinde getirdi.
Myanmar'da ordunun yönetime el koyarak ülkenin fiili lideri ve Dışişleri Bakanı Aung San Suu Çii'yi gözaltına alması ve darbe karşıtı protestolara silahlı müdahalesi sonucu yüzlerce kişinin ölmesi, dünya gündeminde önemli yer tuttu.
Hindistan'da çiftçiler, Eylül 2020'de tarım sektörüne serbestlik getiren üç düzenlemenin yasalaşmasına yönelik protesto eylemlerini 2021'de sürdürdü.
İsrail'in Gazze saldırılarında 248 Filistinli hayatını kaybetti
İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırıları, Kanada'da eski kilise okulları yakınlarında bulunan çocuk mezarları, Kovid-19 salgınında artan vaka ve ölü sayılarıyla dünya genelindeki aşı çalışmaları 2021 yılının ikinci çeyreğine damgasını vurdu.
Gazze'de 10 Mayıs'ta başlayan İsrail'in Gazze saldırılarında 248 Filistinli hayatını kaybetti, 1948 kişi yaralandı.
Taliban'ın Afganistan'ın hakimiyetini ele geçirmek için başlattığı saldırılar yoğunluk kazanırken bu süreçteki can kayıpları yılın bu döneminde uluslararası gündemin ana başlıkları arasında yer aldı.
"Bosna Kasabı" lakaplı Ratko Mladic'in müebbet hapis cezasının onanması ve ABD'de George Floyd'u öldürmekten suçlu bulunan polis memuru Derek Chauvin'in 22,5 yıl hapis cezasına çarptırılması dünya gündeminde önemli yer tuttu.
İklim değişikliği krizi 2021'e damga vurdu
İklim değişikliği nedeniyle küresel ölçekte görülen hava olaylarına bağlı doğal afetler, varlıklı ülkeleri dahi savunmasız bıraktı. Almanya ve Belçika'yı vuran sel ile Batı Amerika ve Kanada'da görülen aşırı sıcaklara bağlı yangın gibi felaketler, zengin ulusların iklim krizinin sonuçlarına karşı hazırlıksız olduğunu gözler önüne serdi.
ABD ile Taliban arasında Şubat 2020'de varılan barış anlaşması çerçevesinde bu yıl uluslararası güçlerin Afganistan'dan geri çekilme süreci başladı. Anlaşma yabancı güçlere saldırılmamasını öngörürken Taliban'ın Afgan güvenlik güçlerine yönelik eylemlerine dair bir hüküm getirmedi. Taliban, eş zamanlı şekilde şiddetli saldırılarla Afganistan'da birçok ilçeye, bir ayda da vilayet merkezlerine hızla hakim oldu. Başkent Kabil'in çevresini kuşatan Taliban, kenar mahalleleri almaya başlarken hükümete, yönetimi ve başkenti barışçıl şekilde devir çağrıları yaptı.
Cumhurbaşkanı Eşref Gani, 15 Ağustos'ta ülkeyi terk etti. Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahit, hükümet güçlerinin başkent Kabil'den ayrılması nedeniyle kentin ve kamu binalarının kontrolünü almaya başladıklarını açıkladı. Taliban, Kabil'de Cumhurbaşkanlığı Sarayı'ndan açıklamada bulunarak, başkent ve ülkeye hakim olduğunu ilan etti.
Haiti Devlet Başkanı Jovenel Moise'nin evinde uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetmesinin ardından, ülkede acil durum ilan edildi. Bölge ülkeleri ve birçok devlet başkanı taziye mesajı yayımlayarak saldırıyı kınadı.
Tunus'ta 25 Temmuz'da hükümet ve muhalefet partilerine yönelik yüzlerce kişinin katılımıyla düzenlenen protestolarda çıkan olaylarda başta Nahda Hareketi olmak üzere parti merkezlerine saldırılar gerçekleşti. Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said de Meclisin tüm yetkilerini dondurduğunu, milletvekillerinin dokunulmazlığını askıya aldığını, mevcut Başbakan Hişam el-Meşişi'yi azlettiğini ve kendi atayacağı bir başbakanla yürütmeyi devralacağını açıkladı. Said, kendisini başsavcı ilan ederek yargının alanına da müdahalede bulundu. Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, 29 Eylül'de, Necla Buden Ramazan'ı hükümeti kurmakla görevlendirdi.
Kovid-19'un Omicron varyantı, dünya genelinde endişeleri arttırdı
Dünyada Kovid-19 vaka sayısının 270 milyonu, virüse bağlı ölümlerin 5 milyonu aştığı bu dönemde çoğu Avrupa ülkesinde tedbirler sıkılaştırılırken, aşı ve tedavi çalışmalarında önemli adımlar atıldı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Kovid-19'a karşı Hindistan'ın Bharat Biotech şirketi tarafından üretilen Covaxin aşısının acil kullanımına onay verdi. Örgüt, böylelikle 8'inci Kovid-19 aşısının acil kullanımını onaylamış oldu.
Öte yandan İngiltere, ABD'li ilaç şirketi Merck'in ürettiği Kovid-19 antiviral ilacını onaylayan ilk ülke oldu.
Güney Afrika ve Botsvana'da tespit edilen Kovid-19'un Omicron varyantı, dünya genelinde endişeleri arttırdı. Varyant nedeniyle başta Avrupa'da olmak üzere birçok ülke Güney Afrika, Botsvana, Esvatini, Malavi, Mozambik, Namibya ve Zimbabve'ye seyahat yasağı uygulama kararı aldı. Yaklaşık 60 ülkede görülen Omicron varyantına karşı aşıların ne ölçüde etkili olduğuyla ilgili çalışmalar ise sürüyor.
ABD'li aktör Alec Baldwin'in, 21 Ekim'de New Mexico eyaletinde Rust isimli filmin çekimleri sırasında kullandığı silahla 42 yaşındaki görüntü yönetmeni Halyna Hutchins'in ölümüne neden olması da dünya gündeminde geniş yer tuttu. Aynı olayda 48 yaşındaki yönetmen Joel Souza da omzundan yaralandı. Kaza ile ilgili soruşturma başlatıldı.
Avrupa'ya geçmek isteyen binlerce göçmen Polonya sınırına dayandı
Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko'nun, sığınmacıları tutmayacağını açıklaması üzerine Avrupa'ya geçmek isteyen binlerce göçmenin Belarus üzerinden Polonya sınırına dayanması, yeni bir göçmen krizinin fitilini ateşledi. Sınırdaki göçmenlerin zorlu hava şartlarında yaklaşık 3 aylık bekleyişi sürerken Rusya, krizden Batı'yı sorumlu tutarak Belarus'tan yana tavır aldı. Avrupa ülkeleri ise sınıra asker yığarak göçmenlerin geçişini engelleyen Polonya'nın yanında olduğunu bildirdi.
Avrupa Birliği (AB), Belarus'taki durumla ilgili 183 kişi ve 26 kuruluşu yaptırım listesine aldı. ABD de 12 kuruluş ve 20 yetkiliye yaptırım uygulamaya karar verdi.
Sudan'da ordu, 25 Ekim'de yönetime müdahale etti. Askerlerin hükümeti feshederek, Başbakan dahil onlarca siyasetçiyi gözaltına alması sonrası ülke siyasi krize sürüklendi. Askeri müdahaleye karşı düzenlenen protestolarda 44 kişi yaşamını yitirdi.
Sudan Ordusu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ise kendisini, daha önce feshettiği Egemenlik Konseyi (Devlet Başkanlığı) başkanlığına getirdi. Burhan ile Abdullah Hamduk arasında 21 Kasım'da yönetim krizini sona erdirmek amacıyla siyasi anlaşma imzalandı. Anlaşma gereği Hamduk, yeniden başbakanlık görevine getirildi.
Fransa'dan İngiltere'ye geçmeye çalışan düzensiz göçmenleri taşıyan teknenin 24 Kasım'da batması ise iki ülke arasındaki "göç krizini" yeniden tırmandırdı. "Manş Denizi'nde son yılların en büyük can kaybı" olarak kayıtlara geçen kazada 17 erkek, biri hamile 7 kadın ve 3 çocuk hayatını kaybetti.
İngiltere, bu yıl 25 bin 700'den fazla göçmenin küçük teknelerle tehlikeli yolculuğa çıktığını ve bunun, 2020'deki toplam sayının 3 katından fazla olduğunu açıkladı.
Almanya'da Angela Merkel sona erdi
Almanya'da ise seçimin ardından ülkenin ilk kadın başbakanı Angela Merkel'in 16 yıllık dönemi sona erdi.
Almanya Federal Meclisi'nde, 8 Aralık'taki oylamada Sosyal Demokrat Parti (SPD) Milletvekili ve Maliye Bakanı Olaf Scholz, ilk turda başbakan seçildi. Ülkede Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti (FDP) arasında kurulan koalisyon kabinesi göreve başladı. / AA