Ankara
Mustafa Kemal Atatürk'ün kongre kararlarını duyurmak amacıyla Sivas Kongresi'nin hemen ardından çıkarılan İrade-i Milliye gazetesinin Ankara'ya taşınması arzusu, çeşitli nedenlerle gerçekleşemedi.
Milli Mücadele'nin sesi olacak, yapılanları ve yapılacakları halka duyuracak, Ankara'da kurulacak yeni hükümetin kararları ile icraatlarını haber verecek yeni bir gazete çıkarılması ihtiyacı duyuldu.
Bu ihtiyaçla 10 Ocak 1920'de kurulan Hakimiyet-i Milliye gazetesi, Kurucu Meclis'in bahçesindeki barakaya yerleştirilen eski bir matbaa makinesiyle basılmaya başlandı.
Daha sonra Ankara Valiliğine vekalet eden Yahya Galib Bey'in desteğiyle gazetenin yönetim bürosu, Ulus Meydanı'ndaki Veli Han'ın birinci katındaki iki odaya taşındı. Hakimiyet-i Milliye matbaasına da Eskişehir'den daha modern makineler getirildi.
Çok geniş bir içeriğe ve konu çeşitliliğine sahip
Haftada iki kez ve 4 sayfa olarak çıkarılan gazete, 6 Şubat 1921'den sonra cumartesi hariç her gün yayımlanmaya başlandı. Gazetenin sayfa sayısı da zamanla artırıldı.
Anadolu'da çıkan diğer yerel gazeteler için önemli haber kaynağı olan Hakimiyet-i Milliye gazetesi, başta Anadolu Ajansı (AA) olmak üzere dış basından aldığı haberleri de sayfalarına taşıdı.
Gazetenin haberleri arasında Atatürk'ün cephedeki faaliyetleri, Milli Mücadele haberleri ile çeşitli yerel haberler yer aldı. Çok geniş içeriğe ve konu çeşitliliğine sahip gazetede, siyasi ve edebi yazılar il şiir, roman tefrikaları, borsa haberleri ve çeşitli ilanlara da yer verildi.
Gazetenin kuruluşundan 14 Kasım 1928'de yeni harflerle yayımlandığı döneme kadar seçilen 100 sayısı, Türk alfabesiyle "Hakimiyeti Milliye Milli Mücadelenin Sesi" ismiyle kitaplaştırıldı.
Öğretim üyeleri ve öğrenciler projeyi hazırladı
Projenin danışmanlığını yürüten Bilkent Üniversitesi Tarih Bölümü Başkanı Dr. Mehmet Kalpaklı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Tarih ile Türk Edebiyatı bölümlerinin ortak yürüttüğü çalışmayla projenin hayata geçirildiğini söyledi.
Öğretim üyeleri ve öğrencilerin yer aldığı ekiple yürüttükleri çalışmanın ilerleyen dönemde modern Türkçeye de çevirisinin yapılabileceğini belirten Kalpaklı, "Yaptığımız proje, seçtiğimiz, önemli bulduğumuz 100 sayının haberlerine, reklamlarına, düzeltmelerine kadar her şeyiyle birebir çeviri yazısından ibaret." dedi.
Dört ayda tamamladıkları çalışmayı, Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki mücadeleden 100 günün yansımalarını taşıması nedeniyle önemsediklerini vurgulayan Kalpaklı, "Bir anlamda Hakimiyet-i Milliye, ele aldığımız Milli Mücadele'nin başlangıcından inkılaplara kadar olan dönemin bir nevi günlüğü aslında." dedi.
"Keşke herkes bu gazetelerin içinde ne yazdığını bilme şansına sahip olsa"
Projeyi yürüten Yapımcı Yusuf Şen de Hakimiyet-i Milliye'nin bugün "o dönemle ilgili okutulan tarih kitaplarının kılavuzu olduğu" değerlendirmesinde bulundu.
Şen, projenin ortaya çıkış sürecini şu sözlerle anlattı:
"Altındağ Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürü Ali Rıza Yarar ile bir görüşmedeyken özenle dosyalanmış orijinal boyuttaki Hakimiyet-i Milliye gazetelerini görünce dikkatimi çekti, elime aldım ve okumaya çalıştım. Sayın Müdür gülerek 'Okuyabiliyor musun? Keşke herkes bu gazetelerin içinde ne yazdığını bilme şansına sahip olsa. İçinde bir tarih yatıyor, ben de özenle saklıyorum.' dedi. Hakimiyet-i Milliye gazetelerinin çevirilerinin yapılması fikriyle ilk tanışıklığım bu şekilde oldu."
Ankara Büyükşehir Belediyesinin desteğiyle projeyi başlattıklarını belirten Şen, projeyi Cumhuriyet'in kuruluş yıl dönümüne yetiştirebilmek için hummalı çalışma yürüttüklerini söyledi.
Şen, gazete sayılarının hem Osmanlıca hem de bugünün harfleriyle yer aldığı kitapların, Ankara Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığınca 1923 adet bastırıldığını bildirdi.
Yusuf Şen, özel arşiv görüntüleri ve çekimlerle dönemin gerçekliğini, gazetenin oluşum sürecini ve tarihteki önemini anlatan "Hakimiyet-i Milliye Dünün Aynası" belgeselinin de projenin yanında izleyicilerin beğenisine sunulacağını sözlerine ekledi.
AA