Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 2024'te sona erecek görev süresinin bitmesinden önce liderliğini güçlendirmek için ilk adımı attı.
Devlet yönetiminde etkinliğini sürdürmek isteyen Putin, siyasi gücü, yasama ve yürütme organlarına dağıtmak için anayasada değişiklik çalışmaları başlattı.
Putin, gelecek dönemde Rusya'nın genel siyasi sistemini değiştirmeye yönelik sinyalleri 15 Ocak'ta Federal Mecliste yaptığı konuşmada verdi.
Dmitriy Medvedev başkanlığındaki hükümetin, sistem değişikliğinin önünü açmak için sürpriz istifasının ardından, Rus lider hemen anayasa çalışma grubunu topladı.
Putin, anayasa aracılığıyla siyasi sistemde yapmak istediği değişiklik sayesinde liderliğini kurumlar üstüne taşımayı, yasama ve yürütme kurumları arasında güç dağılımı yapmayı hedefliyor.
Devlet başkanlığının yetkilerini bir basamak aşağı çeken Putin'in planına göre, alt ve üst kanadı ile Rus parlamentosu ve başbakanlık makamı güçleniyor.
Putin, mevcut durumda başkanı olduğu Rusya Devlet Konseyinin anayasal bir kurum olmasını istiyor.
Putin'in bu yolla pozisyonunu yönetim organlarının üstüne çekerek kendini siyasi sistemin en üstünde konumlandırmayı amaçladığı düşünülüyor.
Putin "Devlet Konseyi Başkanı" olabilir
Rusya'da iki kez art arda başkan seçilmesinin ardından Putin, anayasanın iki dönemden daha fazla başkanlık yapılmasına müsaade etmemesi nedeniyle 2008-2012'de başbakanlık görevini üstlenmişti.
2012'de yapılan seçimlerde oyların yüzde 63,6'sını alarak devlet başkanı seçilen Putin, 2018'de yapılan seçimlerde de oyların yüzde 76,76'sını alarak daha güçlü bir şekilde başa geldi.
Rus lider, siyasi hayatında toplam dört dönem devlet başkanlığı yapmış oldu.
Görev süresi 2024'te sona erecek Putin'in ya kurumlar üstü bir konumda "Devlet Konseyi Başkanı" ya da "güçlü bir başbakan" olarak ülkeyi yönetmeyi sürdüreceği tahmin ediliyor.
Kazakistan modelini de deneyebilir
Putin'in Kazakistan modelinde olduğu gibi bu pozisyonların dışında Rusya'nın önemli kurumlarından biri olan Güvenlik Konseyini daha da güçlendirerek başında kalmaya devam edebileceği de ihtimaller arasında bulunuyor.
Kazakistan'ın ilk cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev geçen yıl görevini Kasım Cömert Tokayev'e devretmişti. Ülkede siyasi sistemde cumhurbaşkanının bazı yetki ve sorumlulukları parlamento ve hükümete devredilmiş, parlamentonun hükümet üzerinde denetim gücünü artmıştı.
Nazarbayev de ulusal güvenlik ve dış politika konularında etkin olan Güvenlik Konseyinin ömür boyu sürecek başkanlığı görevinde kalmıştı.
Ayrıca kurucusu olduğu iktidar partisi Nur Otan'ın başkanlığı ile Anayasa Konseyi üyeliği görevlerini sürdürme kararı almıştı.
Putin'in önerdiği yeni sistemin getirdikleri
Mevcut sistemde devlet başkanı, başbakanı parlamentonun alt kanadı Duma'nın onayıyla atıyor. Duma, başbakan yardımcıları ve kabine üyelerini de başbakanın önerisiyle görevden azledebiliyor.
Putin'in önerdiği değişiklikle, devlet başkanı, başbakan, başbakan yardımcıları ve icracı bakanları Duma'nın onayından sonra atayabilecek.
Önerilen adayların atanmasını reddedemeyecek devlet başkanı ancak görevden alma yetkisine sahip olacak. Savunma, içişleri ve dışişleri gibi bakanları ise Federasyon Konseyi ile istişare edildikten sonra atanabilecek.
Başbakanın mevcut sistemdeki yetkisi, icracı bakanları ve başbakan yardımcılarını devlet başkanına önermeyi kapsıyor. Putin'in getirmek istediği yeni sistemde ise başbakan, söz konusu önerileri Duma'ya yapacak.
Söz konusu değişiklikler, Rus parlamentosunun üst kanadı Federasyon Konseyini de içeriyor. Federasyon Konseyi, mevcut sistemde Anayasa Mahkemesi, Yüksek Mahkeme yargıç adaylarını atama, başsavcıyı da atama ve görevden alma yetkisine sahip.
Değişiklikler kabul edilirse Federasyon Konseyi, Anayasa Mahkemesi ve Yüksek Mahkeme yargıçlarını atama yetkisini korurken, görevden alma yetkisine de sahip olacak. Ayrıca, konsey, savunma, içişleri ve dışişleri gibi bakanların atamasını devlet başkanıyla istişare edecek.
Öte yandan Duma'nın da yetkileri genişleyecek. Mevcut sistemde, başbakan atamaları konusunda başkana onay veren Duma, reformlar yürürlüğe girerse artık başkanın önerdiği başbakan, başbakan yardımcıları ve icracı bakanların atamasını oyladıktan sonra onaylayacak.
Devlet başkanına ülkeyi ilgilendiren en önemli konularda danışmanlık yapan Rusya Devlet Konseyinin de yetkileri önerilen değişiklikler arasında.
Putin, halihazırda anayasada görevlerine ilişkin atıfta bulunulmayan Rusya Devlet Konseyinin artık anayasada yer almasını istiyor. Rusya Devlet Konseyinin hangi yetki ve statüyle anayasada yer alacağı ise henüz netleşmiş değil.
Putin'in değişiklik istediği bir diğer konu da başkanlık ve devletin diğer üst kademeleri için aday olan şahıslara yönelik şartların ağırlaştırılması.
Başkan adaylarının en az 25 yıl Rusya'da kalıcı olarak ikamet etmeleri şartının getirilmesini öneren Putin, adayların, adaylık sırasında veya öncesinde de yabancı vatandaşlık veya oturum iznine sahip olmamaları gerektiğini savunuyor.
Putin, federal makamlardaki başkan, milletvekili, senatör ve hakimlerin de yabancı vatandaşlığa, oturma iznine veya "başka bir devletin topraklarında kalıcı olarak ikamet etmelerine izin veren başka bir belgeye" sahip olmamalarını talep ediyor.
Son olarak, Putin'in gündeme getirdiği önemli bir başka değişiklik önerisi de uluslararası anlaşmalara yönelik oldu. Rus lider, uluslararası anlaşmaların gerekleri ve uluslararası organların kararlarının anayasa ile çelişmediği ölçüde uygulanmasını istiyor.
AA