Yerli ve milli kaynaklarla geliştirilen simülasyon çözümü sayesinde, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşı hastanelerin kriz planlamalarını önceden simüle etmesi ve alınacak önlemleri belirlemesi mümkün oluyor.
Türk savunma sanayisine yazılım konularında çözümler sunan Simsoft Bilgisayar Teknolojileri, oluşturduğu birikimi sağlık sektörüne yansıtmaya yönelik çalışmalar yürütüyor.
Simsoft Kurucu Ortağı Prof. Dr. Veysi İşler video konferans yöntemiyle yaptığı açıklamada, yürüttükleri çalışmalarda gelinen noktaya ilişkin değerlendirmede bulundu.
İşler'in verdiği bilgiye göre, şirketin alanında uzman simülasyon ekibi, Kovid-19 salgınına karşı hasta yayılım senaryolarını dikkate alarak özgün bir model geliştirdi. Yerli ve milli kaynaklarla geliştirilen Simovate Simulation uygulamasıyla senaryoların tatbikatının sanal ortamda yapılması ve olası krizlere karşı önlemlerin alınması sağlanıyor.
Kovid-19 sürecinde hastanelerin kaynak planlamasına destek olmak için geliştirilen simülasyon modeli "www.simovate.com" internet sitesi üzerinden herkesin erişimine açıldı.
Kurumlar ihtiyaç durumunu görebiliyor
Ülkelerin vaka sayıları ve yayılım grafikleri dikkate alınarak, gelecek günlere yönelik Türkiye için hasta sayılarını tahminleme algoritması geliştirildi ve bu algoritmadan çıkan sonuçlar simülasyon modelinde girdi olarak kullanıldı.
Kullanılan bu algoritma, ülkelerin daha önceden aldıkları tedbirlerin hasta sayısı üzerindeki etkisini analiz ederek, bunların Türkiye’de uygulanması durumunda gerçekleşecek vaka sayısını gösteriyor.
Bu verilerden yola çıkarak hazırlanan simülasyon modelinde, eldivenlerin, maskelerin, test kitlerinin, ventiletörlerin ve ilaçların hastanelere ulaştırılması gibi birçok detay yer alıyor.
Bu modelde kurumlar, ellerinde bulunan malzeme stokunun gelen hasta sayısına göre ne zaman biteceğini ve ne zaman sipariş vermesi gerektiğini görebiliyor. Ayrıca hastanelerin kısıtlı kaynaklarından olan doktor, hemşire, hasta bakıcı gibi kaynakların meşguliyet oranları ve ne kadar personel gerektiği gibi sorular farklı girdilerle test edilebiliyor, personel planlama sürecine de destek olunuyor.
Kovid-19 döneminde hastaneler için en kritik sorulardan biri olan yatak kapasitesi ne olmalı, hangi yataklarımızı yoğun bakıma çevirmeliyiz gibi çeşitli sorulara da cevap bulunabiliyor.
Simülasyon uygulamasında yer alan veri analizi aracıyla hastane gibi çeşitli kurumlar, büyük veri setlerini hızlıca analiz edebilecekler. Böylelikle zamanın çok kritik olduğu bu dönemde kurumların sonuçlara hızlı şekilde ulaşmaları sağlanacak.
Hastadan ilaca, cihazdan ekipmana kadar tahmin imkanı
Simsoft Kurucu Ortağı İşler, salgın dolayısıyla mart ayı başında harekete geçerek, uçuşların durdurulması, şehirler arasındaki izolasyonun sağlanması gibi tedbirlerin yayılıma nasıl etki edeceğini gösteren bir model oluşturduklarını ve bunun küçük bir örneğini de hayata geçirdiklerini söyledi.
İkinci aşamada ise salgınla mücadelede kaynakların en iyi nasıl kullanılabileceği üzerinde durduklarını belirten İşler, şöyle konuştu:
"Yoğun ve kısa sürede yaptığımız bir çalışma. Sağlık kuruluşları ve sağlık sisteminin aslında bir çekirdek modeli diyebiliriz. Burada ventilatörlerden ilaçlara, maskelerden eldivenlere kadar bütün kullanılan malzemelerin tahmin edilmesi, gelecek hafta kaç ilaç, kaç yatak ihtiyacı olacağının tahmini mümkün oluyor. Modelimiz herkese açık, modeli ve yazılımı indirebilirler. Herhangi bir hastanede eldiven, maske siparişi ne zaman ve ne kadar verilmeli, geçmişteki kullanıma, gelecek vakalara göre bütün verileri dikkate alarak bu tedariki ne zaman yapmalıyız, herhangi bir günde hangi hastaneden kaç kişi taburcu olacak gibi tahminleri yapabiliyoruz. Bunun sonucunda ne kadar yer açılacak görebiliyoruz. Bir hastanede belirli bir gün sonra bilgisayarlı tomografi cihazlarının bekleme süresi kaç saattir tespit edebiliyoruz. Bu tahminler için başka yöntemler de kullanılabilir ama simülasyon daha kapsamlı ve doğru sonuç veren bir yöntem. Şu ana kadar yüzlerce kişi bunlara ulaştı."
Geleceğe yönelik sorulara yanıt veriyor
İşler, simülasyon sayesinde gelecek için sorular sorulup yanıtlar alınabildiğini dile getirdi.
Bu yöntemin uygulamadaki tedbirlerin esnetilmesi sürecinde de kullanılabileceğini vurgulayan İşler, şunları kaydetti:
"Mesela Ramazan Bayramı'nda şu kadar gün sokağa çıkılmayacak, şu şehirde, şu bölgelerde çıkılacak, şu yaşlar aralığında çıkılacak gibi senaryoların etkisini buna benzer simülasyonlarda görmeniz daha kolay. Tablolarla da bunu yapabilirsiniz ama karmaşık olur ve bütünsellik içermez. Bunlara 'Farz edelim' soruları deniliyor. Farz edelim hafta sonları sokağa çıkmaya karar verdik, bunun sonucu ne olacak? Bu soruyu sorduğunuzda bizim simülasyonla bölge ve şehir bazlı olarak nasıl etkileyeceğini göreceğiz. Bunu tablolarla yapmak kolay değil."
Bu simülasyon modeline veri girilmesinin önemli olduğuna işaret eden İşler, veriyi de yapay zekadaki yine kendi yazdıkları bazı algoritmalarla sağladıklarını bildirdi. İşler, "Dolayısıyla tedbirleri gevşetirsek burada ne olur? Antalya'da farklı, İstanbul'un bazı semtlerinde farklı sonuçlar olabilir. Bazı bölgelerde tersine karantina yapılacak deniliyor. İnsan düşününce zamanla bunları bulabiliyor ama simülasyonla bunlara daha hızlı, daha doğru ulaşmak mümkün." dedi.
AA