Geçtiğimiz hafta Yargıtay'ın iki ayrı kararı ortaya çıkınca 15 yıl ve 3 bin 600 günü dolduranların kıdem tazminatı almaları tekrar gündeme geldi ve tartışma konusu oldu. Sabah Gazetesi'nden Faruk Erdem detayları şöyle anlattı:
"Bu hakla ilgili yapılması gerekenleri daha önce bu köşeden anlatmıştık. Fakat tartışmalar ağırlıklı olarak tazminat sonra da çalışılıp çalışılamayacağı konusunda yoğunlaşıyor. Konu anlatılırken bu hak sanki tüm çalışanlara verilmiş gibi bir algı da oluştuğu için bazı yanlış değerlendirmeler yapılabiliyor. Öncelikle çok önemli iki şartı hatırlatmakta fayda görüyoruz. Birincisi; 15 yıl ve 3 bin 600 günü dolduran herkes bu haktan yararlanamıyor. Burada işe giriş tarihi ile ilgili bir sınırlama var. Eğer 8 Eylül 1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olmuşsanız yararlanabiliyorsunuz. Bu tarihte işe giren birisi zaten 15 yılı dolmuş durumda. Bu yüzden yıl şartında bir sorun yok. Bu durumda gün sayısına bakmak gerekiyor. İkincisi önemli detay da, tazminat almak için çalıştığınız şirkette en az bir yıldır çalışıyor olmanız lazım. Şartlar tamamlandığında son iş yerinde yaptığınız bir yıl ve üzerindeki çalışmalara karşılık tazminat alabiliyorsunuz. Bunun için SGK'dan bir yazı alarak işyerinize başvurmanız gerekiyor.
NİYETE BAKMAK LAZIM
Gelelim tazminatı aldıktan sonra çalışma hayatına. Zaten son tartışma da bunun üzerinden yürüyor. Daha önceki yazılarımızda makul bir süreden sonra çalışılabileceğini, bunun bir anayasal hak olduğunu anlatmıştık. Zaten Yargıtay'ın kararında da işçinin çalışabileceği açıkça belirtiliyor. Son Yargıtay kararı ile yeniden çalışmanın önündeki engeller de kalkmış oldu. Yargıtay'dan ikinci çıkan kararda ise tazminat talebi reddediliyor. Sanki iki karar çelişiyormuş gibi görünüyor ama dosyaya iyi bakmak lazım. Reddedilen davada işçi henüz ayrılmadan önce bir başka işyeriyle sözleşme imzalamış. Yani kötü niyetini açıkça belli ediyor. Bu detayı incelemekte ve iyi değerlendirmekte fayda var.
TAZMİNAT HESABI
İşçinin çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücret karşılığında kıdem tazminatı hesaplanıyor. Bir yıldan artan sürelerde günlük ücret hesaplanıp toplama ekleniyor. Brüt ücrete süreklilik arz eden ikramiye, prim, yol yemek, yakacak yardımı gibi parayla ölçülen tüm ödemeler katılıyor. Kıdem tazminatı hesaplanırken yalnız damga vergisi kesintisi yapılıyor. Kıdem tazminatı yüksek maaşlarda tavana göre hesaplanıyor."
ÖRNEK HESAPLAMA
5 yıl 8 ay ve 10 gün hizmeti olan bir işçinin tazminat hesabı şöyle yapılıyor:
İşçinin brüt ücreti:
1.2.73 lira 50 kuruş
Düzenli ayni yardımlar:
226 lira 50 kuruş
Giydirilmiş brüt ücret:
1.500 lira
5 yıllık tazminat:
5X 1.500= 7 bin 500 lira
8 aylık tazminat:
1.500/12X8= 1.000 lira
10 günlük tazminat:
1.500/360X10= 41 lira 60 kuruş
Toplam tazminat:
8 bin 541 lira 60 kuruş