Türkiye’de fındık üretiminin yaklaşık yüzde 8-10’unun, ticaretinin ise yüzde 40’a yakın kısmının yapıldığı Trabzon’da, fındık alım-satımı yapan tüccarların sorunları tartışıldı. Üyelerinin büyük kısmının fındık sektöründe yer alanların oluşturduğu Trabzon Ticaret Borsası (TTB) tarafından düzenlenen toplantıya 50’nin üzerinde tüccar katıldı. TTB Meclis Başkanı Mehmet Cirav’ın yönetiminde yapılan toplantıda, özellikle 2013 sezonu öncesinde yapılması gerekenler ve genelde mevcut sorunlar ele alındı.

Cirav, toplantının açılışında yaptığı konuşmada, 2009’da fındıkta destekleme dışında devlet müdahalesinin kalktığını ve serbest piyasa sistemine geçildiğini hatırlattı. 15-20 yıldan beri olmasını istedikleri fakat 2009’da uygulanmaya başlanan sistemin ne denli doğru olduğunun bugün daha iyi anlaşıldığını anlatan Cirav, “Serbest piyasaya karşı çıkıp, fındığın 600-700 bin ton olduğu yıllarda fiyatın çok düşeceğini söyleyenler, bugün bu miktardaki rekoltelerde bile fiyatın düşmediğini görüyorlar. Bu da arz-talebe göre oluşan bir piyasa söz konusu olduğunda üreticinin de hakkına ne kadar sahip çıktığının göstergesidir.” dedi.

Serbest piyasanın ihracatı olduğu kadar iç piyasa tüketimini de olumlu etkilediğini savunan Cirav, “İhraç ettiğimiz fındık miktarı 600 bin ton kabukluya tekabül eden 300 bin ton içe ulaşmak üzeredir. İç piyasada ise fındık tüketimi 125 bin tonu aşmıştır. Bugün piyasa iyidir, 10 yıl sonra daha da iyi olacaktır. Türkiye’nin hedefi söz sahibi olduğu piyasayı tamamen ele geçirmek olmalıdır." ifadelerini kullandı.

Rekoltenin yükselmesinin endişe edildiği kadar fiyatları düşürmediğini, aksine kendilerini de yanıltarak yükselttiğini ifade eden Mehmet Cirav; "2012 ürünü fındık 660 bin ton tahmin edilmesine rağmen 720-730 bin ton civarında gerçekleşecek. Buna rağmen 4 liradan başlayan piyasa, bugün 5 liranın üzerindedir. Bu da serbest piyasanın ürünüdür. Ancak, 2-3 yıl daha yüksek rekolteli yıllar yaşanıp, fiyatın düşme hareketi karşısında neler yapabileceğimizi de öğrendiğimiz zaman sorunu tamamen çözmüş olacağız." diye konuştu.

Dünya ortalamasının dönüm başına 200 kilo olmasına rağmen, Türkiye’de ortalama verimin 100 kilonun bile altına düştüğünü vurgulayan Cirav, “Bunda serbest piyasa sistemine geçildikten sonra üreticinin mağdur edilmemesi için verilen doğrudan gelir desteğinin alan bazlı uygulanmasının etkisi büyüktür. Üretici nasıl olsa parayı alıyorum diyerek bahçesine girmiyor. Bakım yapmıyor, verimi arttırmıyor. Artık bu sistemin araziye değil de ürüne verilerek, verimin arttırılmasının teşvik edilmesi zamanı gelmiştir. Buna da 2015’den itibaren geçilmelidir. 1988’de uygulanan ve bazı suiistimaller nedeniyle durdurulan ürün bazlı destekleme, aksaklıklar giderilerek mutlaka hayata geçirilmelidir.” dedi.

Toplantıda söz alan fındık tüccarları ise, özellikle hiçbir şarta bağlı olmaksızın, isteyen herkesin bir yerden izin almadan ve taahhütte bulunmadan fındık alım satımı yapılmasının doğru olmadığını, bunun piyasada istismarcılığa yol açtığını belirterek, üreticinin güçlenmesi için Fiskobirlik’in kooperatifçilik mantığı ile piyasada yer almasını, devletin de kooperatife destek çıkarak üreticiye olan borçlarını ödemesi için kolaylık sağlamasını istediler.



CİHAN