Tarım Reformu Genel Müdürü (TRGM) Dr. Gürsel Küsek, Türkiye’de 1961’de Karaman’da başlayan arazi toplulaştırma çalışmalarının 2002 yılında hızlandığını söyledi. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) ile 2008’de yıllık 1 milyon hektar toplulaştırma hedefine başlandığını belirten Küsek, son 5 yılda 5.5 milyon hektar arazide toplulaştırmanın yapıldığını kaydetti. Ülkede işletmelerin büyüklüklerinin dünya ile rekabet edecek ölçüde olmadığını hatırlatan Küsek, bir çiftçinin ortalama 10 parselinden her birinin 10 dekarın altında kaldığını dile getirdi. Böylesi parçalı bir yapıda toprağın geometrik şekillerinin tarımsal mekanizasyon ve sulamaya elverişsiz hale geldiğini anlatan Küsek, “Arazinin yasal bir yolu yok. Yine yaklaşık yüzde 50’si su ihtiyacını komşu parseller üzerinden sağlıyor. Böyle bir altyapıda çitçilerimizin dünya ile rekabet etmesi mümkün değil.” dedi.

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’nce Hilton Oteli’nde düzenlenen “Ulusal kamu yatırımlarında arazi toplulaştırma faaliyetlerinin kullanım olanakları ve geleceği” çalıştayının açılışında konuşan Dr. Gürsel Küsek, Türkiye’nin tarımsal sınırların tarihsel etkilerle geometrik şekillerle oluştuğunu belirtti. Bu parseller üzerinden mantıklı bir sulamanı geçirmenin son derece güç olduğunun altını çizen Küsek, “Toplulaştırma uygulandığında geometrisi daha düzgün, yol ve sulama kanalından doğrudan yaralanan, alan büyüklüğü ile çok daha olumlu tarımsal altyapı koşulları sağlanmış oluyor. Sadece parselleri düzenlemiyoruz. Tarla yolları, sulama kanallarını, taş toplama, sekileme gibi birçok faaliyeti birlikte yürütüyoruz.”diye konuştu. Arazi toplulaştırmasının birçok kurumun işbirliğiyle başarılabilecek bir uygulama olduğunu vurgulayan Küsek, şöyle devam etti: “Bir çok kuruluşu bir araya getirerek, tek bir proje altında entegre çözümleri üretmeye gayret ediyoruz. Bu kavram Türkiye için biraz yeni, biraz daha geliştirilmesi lazım. Tüm paydaşlar bu kavramı içselleştirmeli. Konu sadece bir kuruluşun görevi değil. Bu hususlarda biraz daha farkındalık oluşturmak istiyoruz.”

Toplulaştırmanın özellikle çiftçilere önemli kazanımlar sağladığını aktaran Dr. Gürsel Küsek, ülkede sulama oranının yüzde 60’ın üzerine çıkmadığına işaret etti. 5 milyon hektarın yüzde 40’nın sulanmadığına dikkat çeken Küsek, bunun 2 milyon hektar arazi anlamına geldiğini söyledi. Küsek, “Örneğin; bu arazide mısır eksek, hektara 10 ton mısır alsak, 20 milyon ton ürün eder. Şu anda yağlı tohum ithal eden bir ülkeyiz. Ama diğer tarafından sulanan alanları çok etkin kullanamıyor ve var olan üretim potansiyeli değerlendirilmiyor. Yeterli yem bitkisine sahip değiliz. Çünkü arazilerimiz parçalı, altyapı yeterli değil; ne yaparsak yapalım, bu küçük yapılar üzerinden istenen yere ulaşamıyoruz. Sulama şebekelerinin yenilemesi lazım. Hektara 5 bin TL. bir para harcayarak, bu yenileme yapıldığında 5 milyon hektar için 25 milyar TL. ilave yatırıma ihtiyaç var.” açıklamasını yaptı.

KARAHOCAGİL: TOPLULAŞTIRMA BARIŞ PROJESİDİR

GAP İdaresi Başkanı Sadrettin Karahocagil, son 5 yılda yapılan sulama, ulaştırma, organize sanayi, üniversite ve sosyal destek programlarıyla GAP’ın dünyanın en kapsamlı bölgesel kalkınma projesi haline geldiğini belirtti. Şu ana kadar yaklaşık 30 milyar dolarlık harcama yapıldığını ifade eden Karahocagil, mastır planda öngörülen 32 milyar doların aşılacağını duyurdu. 45 çok amaçlı toplum merkezinde bugüne kadar 250 bin kadına ulaşıldığına değinen Karahocagil, ekonomik ve sosyal hedeflerini iyileştiren GAP ile Güneydoğu’nun gelişmişlikte üst seviyelere çıktığını hatırlattı. Sulama yatırımlarında yüzde 20’lik bir gerçekleşmenin sağlandığını anlatan Karahocagil, şunları söyledi: “Yüzde 60–65 civarında sulama altyapıları tamamlandı. Şebeke çalışmaları başlayacak. Şu anda 370 bin hektar olan sulanabilen arazi önümüzdeki birkaç yıl içinde 800 bin–1 milyon hektara çıkacak. Şu anda iki yılda bir ürün alınabilen arazilerde 5 ürün alabilme imkânı doğacak. Bölgede 7 kat ürün artışı olacak. Gıda ve enerji üssü GAP Türkiye’nin yüz akı olacak. GAP Eylem Planı’nın en önemli ayaklarından biri sulama ve toplulaştırmanın ilk defa birlikte ele alınmasıdır. Sulamaya açılacak 800 bin hektar civarındaki alanın toplulaştırmasına da karar verildi. Daha sonra yapılan ekle 2 milyon hektar sahada toplulaştırma çalışmaları başladı. Bu herhalde dünyanın en büyük toplulaştırmalarından biri oldu. 73 ihale gerçekleşti. Toplulaştırma bir barış projesidir. Arazi kavgalarını sona erdiriyor. Herkes tapularını aldığı için arazi itilafları bitiyor. Bölgede arazi açısından barış tesis edilmiş oluyor. Sulamanın mutlaka toplulaştırma ile yapılması gerekir.”

Karayolları Genel Müdürlüğü Taşınmazlar Dairesi Başkanı Mustafa Görgün ise her kurumun altyapı yatırımların ayrı yapmasının devlete pahalıya mal olduğunu kaydetti. Görgün, toplulaştırma faaliyetleri kapsamında 2011’den buyana yaklaşık 2 bin 500 kilometrelik yol güzergâhından olumlu sonuçlar alındığını dile getirdi.

Adana Valisi Hüseyin Avni Coş, dünyada tarım ve gıda meselesinin giderek önem kazandığını kaydetti. Dünya nüfusunun son yüzyılda 7 kat arttığını hatırlatan Coş, gıda üretiminde yakın bir dönemde ciddi sorunlarla karşılaşılacağının üzerinde durdu. Başta miras olmak üzere kentleşme gibi değişik sebeplerden küçük arazilere yönelik taleplerin arttığını açıklayan Coş, bu sorunları ortadan kaldırmanın yolunun arazi toplulaştırmasından geçtiğini sözlerine ekledi. İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürü Hamit Aygül, parçalanma ve işletme büyüklüklerinin küçülmesinin Adana tarımının en önemli sorunlarından birisi olduğunu belirtti. Kayıtlı çiftçi oranının yüzde 65’ler düzeyinde olduğunu anlatan Aygül, kalan yüzde 35’lik çiftçinin en önemli mazeretinin tapu intikallerindeki sıkıntılar ile parçalanmış araziler meselesi olduğunu hatırlattı. İki gün sürecek çalıştayda ilgili kurum temsilcileri ve uzmanlar tarafından arazide toplulaştırması konusu ele alınacak.
CİHAN